در رویداد WWDC 2022 چه گذشت؛‌ نمایش هنرمندانه یکپارچگی اکوسیستم اپل

{title limit=50}

به‌نظر می‌رسد مأموریت اپل این است که کاری کند متنفربودن از اکوسیستم پرزرق‌وبرق و تجملی آن حتی با وجود مشکلات زیادش درزمینه‌ی انحصارطلبی، بسیار سخت باشد. اکوسیستم اپل باغ محصوری است که دلتان نمی‌خواهد از آن خارج شوید؛ مگر اینکه دچار تنگناهراسی باشید؛ چیزی شبیه زندان‌های باکلاس در کشورهای اسکاندیناوی که افراد تهی‌دست کشورهای محروم حسرت زندگی در آ‌ن‌‌‌جا را می‌خورند. بااین‌حال، باغ محصور اپل چیزی فراتر از تجملی‌ترین زندان‌ها و درواقع آینده‌ی تکنولوژی است و کاربران آن هم عمدتاً دغدغه‌های مالی ندارند.

تماشای رویداد WWDC امسال که نزدیک به ۲ ساعت طول کشید، به‌قدری هیجان‌انگیز و منسجم و منظم بود که گذر زمان به‌سختی حس می‌شد و ناگزیر این حس را منتقل می‌کرد که اپل خود را برای تسخیر جهان آماده کرده است. حتی کریگ فدریگی، مدیر اجرایی اپل، نیز با آن ورودهای دراماتیک، حالت شخصیت‌های خبیث و خوش‌قیافه‌‌‌ی داستان‌های کمیک را به خود گرفته بود که خیال به‌زانو‌درآوردن کل جمعیت دنیا را در سر می‌پروراند.

کریگ فدریگی مدیر اجرایی اپل در رویداد WWDC 2022

کریگ فدریگی، مدیر اجرایی اپل، عاشق ورودهای دراماتیک و تأثیرگذار است

جدا از شوخی، واقعیت این است که اکوسیستم اپل به بهترین شکل ممکن یکپارچه شده و همه‌چیز چنان هنرمندانه و هوشمندانه کنارهم قرار گرفته است که افرادی که داخل این باغ قرار دارند، به قدم‌گذاشتن به دنیای بیرون نیازی نخواهند داشت. و این چیزی است که یا عاشقش می‌شوید؛ چون همه‌چیز را برایتان آسان و دردسترس می‌کند یا به شما احساس خفگی می‌دهد؛ چون قدرت انتخابتان محدود است.

رویداد نرم‌افزارمحور WWDC 2022 به‌علت همه‌گیری کرونا اولین رویداد حضوری اپل در سه سال گذشته بود؛ هرچند از تیم کوک یا هیچ مدیر دیگری روی صحنه خبری نبود و فقط خبرنگاران و توسعه‌دهندگان در پردیس اپل حضور داشتند. این رویداد پر از خبرهای داغ و رونمایی‌های هیجان‌انگیز برای مصرف‌کننده بود؛ ولی در درجه‌ی اول جامعه‌ی توسعه‌دهندگان اپل را هدف گرفته بود که به‌گفته‌ی تیم کوک، جمعیتشان به ۳۴ میلیون نفر رسیده است. به‌همین‌دلیل، معرفی iOS 16 بیشترین بخش از این رویداد را ازآنِ خود کرده بود؛‌ ۴۰ دقیقه‌ی کامل صحبت از قابلیت‌های جدید و بهبودهای سیستم‌عامل آیفون که نگاه مشتاق و بی‌قرار کاربران، به‌ویژه توسعه‌دهندگان را به خود معطوف کرده بود.

اگر بپذیریم معرفی iOS 16 گل سرسبد کل رویداد بود، بی‌شک هیجان‌انگیزترین بخش این معرفی نیز طراحی و قابلیت‌های جدید لاک‌اسکرین بود. اپل سال‌ها بود که درزمینه‌ی شخصی‌سازی ظاهر گوشی از رقیبانش عقب افتاده بود؛ شاید به این دلیل که طبق گفته‌ی فدریگی وقتی که داشت درباره‌ی خطرها سایدلودینگ صحبت می‌کرد، مأموریت اپل این بوده است که به مردم امکان بدهد آنچه از نظرش بهترین است، انتخاب کنند. ازنظر اپل، بهترین ظاهر لاک‌اسکرین برای تمام کاربران همانی است که خود کوپرتینونشین‌ها انتخاب کرده‌اند.

حضور توسعه‌دهندگان در رویداد wwdc 2022

اولین حضور توسعه‌دهندگان در رویداد WWDC 2022 در پردیس اپل بعد از سه سال از همه‌گیری کرونا

درست است که نبود قابلیت سایدلود اپلیکیشن همچنان یکی از ضعف‌های مهم iOS است، دست‌کم دوران لاک‌اسکرین‌های کسالت‌بار آیفون به سر رسیده است. فدریگی به نکته‌ی درستی اشاره کرد که لاک‌اسکرین اولین چیزی است که به‌محض به‌‌دست‌گرفتن آیفون با آن رو‌به‌رو می‌شویم؛ ازاین‌رو، ظاهر آن بسیار اهمیت دارد.

پیش از آنکه فدریگی با هیجان دلنشینی ابزارهای جدید شخصی‌سازی لاک‌اسکرین را توصیف کند، آهنگی به نام Out of Ordinary (غیرمعمولی) پخش شد که بخشی از متن آن می‌گوید: «آدم‌های معمولی زیادی هستند که ترجیح می‌دهند کسالت‌بار باشند تا اینکه از کسالت‌باری دست بردارند.»

دور از ذهن نیست اگر بخواهیم این‌طور برداشت کنیم که اپل کاربرانش را افراد منحصر‌به‌فردی می‌بیند که با آدم‌های معمولی و خسته‌کننده‌‌ی بیرون از این باغ محصور خیلی فرق دارند و این غیرمعمولی‌بودن همواره یکی از دلایل مهم محبوبیت برند اپل بوده است.

صحبت از آهنگ‌های پخش‌شده در WWDC 2022 شد. بد نیست به آهنگ آغازین رویداد نیز اشاره کنیم که به‌احتمال زیاد تمام بینندگان فارسی‌زبانش را غافلگیر کرد؛ ریمیکسی از آهنگ «سیب» سیمین غانم که نام آن به‌طرز بسیار هوشمندانه‌ای با برند اپل جور درمی‌آید.

اکوسیستم اپل به بهترین شکل ممکن یکپارچه شده و همه‌چیز به‌راحتی دردسترس است

درباره‌‌ی iOS 16 حرف زیاد است؛ اما یکی دیگر از قابلیت‌های جالب‌ این به‌روزرسانی به iMessage برمی‌گردد که همیشه از هر لحاظ (به‌جز بحث رمزنگاری سرتاسری) از رقیب اندرویدی خود جلوتر بوده و حالا حتی از قبل هم بهتر شده است. قابلیت‌هایی چون ویرایش یا حذف پیام‌های فرستاده‌شده حالا در اپلیکیشن پیام‌رسان آیفون دردسترس است؛ اتفاق بسیار موردانتظار و خوشایندی که باعث شد کاربران زیادی در توییتر با‌ طعنه از اینکه قابلیت ویرایش توییت هنوز میسر نشده، شاکی باشند.

iMessage حالا به هیولایی در دنیای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان تبدیل شده است که واقعاً سخت می‌توان دلیلی برای جایگزینی آن پیدا کرد. این موضوع از آن نظر اهمیت دارد که اپل و گوگل در‌حال‌حاضر درگیر دعوایی جدی بر سر حباب‌های سبز و آبی پیامک‌هایشان هستند و این‌طور که پیدا است، همین تفاوت رنگ باعث شده بسیاری از جوانان آمریکایی از ترس انگشت‌نماشدن، سمت گوشی‌های اندرویدی نروند.

اپل از سال ۲۰۱۴ که برای ساخت تراشه‌ی A8 آیفون ۶ سراغ TSMC رفت تا امروز که تمام تراشه‌هایش بدون استثنا به‌دست این شرکت تایوانی ساخته می‌شوند، پیوندهای همکاری خود با این غول دنیای تراشه‌سازی را به‌حدی محکم کرده و گسترش داده است؛ تا جایی که حتی کمبود جهانی تراشه نیز جرئت نزدیک‌شدن به کوپرتینویی‌ها را نداشت. اگر رویداد پیک پرفورمنس ۲۰۲۲ را به‌خاطر بیاورید، ستاره‌ی اصلی آن کارنامه‌ی درخشان اپل در دنیای تراشه‌ها بود؛ جایی که این غول دنیای فناوری برتری خود را با آمار و ارقام اثبات می‌کند، نه صرفاً با کلمات.

اپل رویداد WWDC امسال را نیز خالی از معرفی تراشه‌ی جدید نگذاشت تا شاید این روند را به یک سنت تبدیل کند؛ تراشه‌ی M2 با لیتوگرافی ۵ نانومتری و ۱۸ درصد CPU و ۳۵ درصد GPU سریع‌تر از M1. بااین‌حال، اپل هنگام معرفی M2 که در مک بوک پرو ۱۳ اینچی و مک بوک ایر ۲۰۲۲ به‌کار رفته است، آن اعتماد‌به‌نفس و هیجان معرفی M1 را نداشت.

اپل تراشه‌ی M1 را با جسارتی مثال‌زدنی با RTX 3080 انویدیا و Core i7 - 11800H اینتل مقایسه کرد و نشان داد در تمام این مقایسه‌ها، عملکرد M1 به‌مراتب برتر است؛ اما M2 با پردازنده‌های میان‌رده‌ای چون Core i7 - 1260P و پردازنده‌ کم‌مصرف 1265U مقایسه شد و تمرکز اصلی به‌جای افزایش عملکرد، روی بهینگی بود. این یعنی نسبت عملکرد M2 به مصرف انرژی آن زیاد است، نه‌ عملکرد صِرف آن. درمجموع، به‌نظر می‌رسد تراشه‌‌ی M2 فعلاً آمده است تا فاصله‌ی بین M1 تا M3 را پر کند که قرار است با لیتوگرافی ۳ نانومتری TSMC ساخته شود.

در‌ادامه، با محصولات معرفی‌شده در رویداد WWDC 2022 آشنا خواهید شد.

iOS 16؛ شخصی‌سازی لاک‌اسکرین

آی‌اواس 16 / ios 16

همان‌طور‌که پیش‌تر گفتیم، جذاب‌ترین تغییر iOS 16 به ظاهر لاک‌اسکرین برمی‌گردد که حالا می‌تواند به هزاران شکل مختلف شخصی‌سازی شود و حتی از ویجت‌های مختلف بهره بگیرد. دومین تغییر مهم نیز اضافه‌شدن قابلیت‌ ویرایش و حذف پیام در iMessage و پشتیبانی از قابلیت SharePlay برای تماشای هم‌زمان فیلم یا گوش‌دادن به موسیقی در خود محیط پیام‌رسان است.

نوتیفیکیشن‌ها نیز حالا در پایین صفحه و منظم‌تر به‌نمایش در‌می‌آیند، نسخه‌ی جدید CarPlay با تحول چشمگیری همراه شده است، قابلیت Live Text و ترجمه‌ی متن به ویدئو آمده و انبوهی از قابلیت‌ها و بهبودهای دیگر که بی‌شک کاربران زیادی را برای به‌روزرسانی سیستم عامل آیفون خود هیجان زده کرده است. درحالی‌که انتظار می‌رفت iOS 16 از سری آیفون ۷ به‌بعد را پشتیبانی کند، آیفون ۸ قدیمی‌ترین مدلی‌ است که می‌تواند این به‌روزرسانی را پاییز امسال دریافت کند.

iPadOS 16؛ بهبود قابلیت‌های چندوظیفگی

سیستم دسکتاپ در ipadOS 16

به‌روزرسانی سیستم‌عامل آیپد نیز برای کاربران به‌اندازه‌ی iOS 16 هیجان‌انگیز بود. چندوظیفگی پیشرفته‌تر با قابلیت‌هایی همچون Stage Manager، پشتیبانی کامل از مانیتورهای اکسترنال و به‌روزرسانی‌های بزرگ اپلیکیشن Mail و Safari ازجمله‌ تغییرات مهم iPadOS 16 درمقایسه‌با نسخه‌ی گذشته‌ی سیستم‌عامل آیپد به‌شمار می‌آید.

ابزارهای جدید اپلیکیشن Mail در iPadOS 16 و iOS 16 مشابه‌ است و لغو ارسال پیام پیش‌ از ورود آن به inbox مخاطب، زمان‌بندی ایمیل‌ها، قابلیت Remind Later و جست‌وجوی پیشرفته‌تر را شامل می‌شود. قابلیت Shared Tab Groups نیز ابزار جالبی در سافاری است که به کاربران امکان می‌دهد روی مجموعه‌ای از تب‌ها با دوستانشان همکاری و هنگام اشتراک‌گذاری تب‌ها، بی‌درنگ تغییرات را مشاهده کنند. iPadOS 16 پاییز امسال برای آیپد نسل پنجم به‌بعد، آیپد مینی نسل پنجم به‌بعد، آیپد ایر نسل سوم به‌بعد و تمام مدل‌های آیپد پرو دردسترس خواهد بود.

watchOS 9؛ تمرکز بر سلامت و تناسب‌اندام

واچ اواس ۹ اپل روی ساعت هوشمند

اگرچه برجسته‌ترین به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری مربوط به iOS 16 و iPadOS 16 بود، watchOS 9 نیز توانست تا حدی دل کاربران ساعت هوشمند اپل واچ را به‌‌دست آورد. قابلیت پین‌کردن اپلیکیشن‌های فعال، رابط کاربری جدید Siri، واچ‌فیس‌های جدید با امکان شخصی‌سازی بیشتر و رمزگذاری‌شدن همه اطلاعات سلامتی و تناسب‌اندام (به‌جز شناسه پزشکی) در اپلیکیشن Health پس از قفل‌شدن آیفون از‌جمله تغییرات مهم watchOS 9 است.

تغییرات بیشتر watchOS 9 مربوط به حوزه‌ی سلامت و تناسب‌اندام می‌شود؛ ازجمله قابلیت تمرین چندورزشی (multi-sport workout) با امکان جا‌به‌جاشدن راحت و سریع میان دوچرخه‌سواری و شنا و دویدن، هشدارهای جدید برای سرعت و قدرت و ضربان قلب، امکان ایجاد تمرینات سفارشی و جلسات ساختارمندانه‌تر، قابلیت جدید Sleep Stages با قابلیت تشخیص مرحله‌ی خواب کاربر و ایجاد «فهرست دارویی» و یادآوری‌ برای مصرف دارو. پاییز امسال به‌روزرسانی نرم‌افزاری رایگانی برای اپل واچ سری ۴ و مدل‌های جدید منتشر می‌شود.

macOS Ventura؛ تمرکز بر گیمینگ

اجرای بازی No Man's Sky در MacOS Ventura

macOS Ventura نام به‌روزرسانی جدید سیستم عامل مک است که درمقایسه‌با iOS 16 و iPadOS 16 با تغییرات کمتری همراه بوده؛ اما تمرکز زیادی روی گیمینگ دارد. کوپرتینونشین‌ها می‌گویند به‌لطف قدرت چشمگیر اپل‌سیلیکون، کامپیوترهای سری مک بازی‌های AAA نظیر GRID Legends و Resident Evil Village را می‌توانند اجرا کنند و بازی No Man’s Sky نیز تا پیش از پایان سال جاری میلادی برای مک و آیپد دردسترس قرار می‌گیرد.

اپل در مراسم WWDC امسال جدیدترین نسخه‌ی نرم‌افزار متال (Metal 3) را معرفی کرد که تجربه‌های جدیدی برای گیمرها به‌ارمغان می‌آورد. فناوری ارتقای مقیاس MetaFX Upscaling را نیز می‌توان رقیبی برای فناوری‌های AMD FidelityFX و انویدیا DLSS دانست.

به‌جز بحث گیمینگ، قابلیت‌های جدید اضافه‌شده به MacOS شامل ابزاری با عنوان Stage Manager است که اپلیکیشن اصلی را در مرکز توجه کاربر قرار می‌دهد. Continuity Camera از قابلیت‌ Center Stage و Studio Light و البته Portrait Mode می‌تواند پشتیبانی کند. درضمن به‌لطف ویژگی Continuity Camera، مک می‌تواند به‌صورت خودکار آیفونی که در نزدیکی‌اش باشد، شناسایی و از دوربین آن به‌صورت بی‌سیم استفاده کند.

قابلیت Live Text نیز به ویدئو اضافه شده و اپلیکیشن‌های Weather و Clock هم برای مک OS بهینه شده‌اند. اپل مدت‌ها است تلاش می‌کند شکاف بین macOS و سیستم‌‌عامل‌های iOS و iPadOS را کاهش دهد و این روند در Ventura به‌ بهترین شکل خود را نشان می‌دهد.

تراشه‌ی M2؛ بهینگی عملکرد به‌ازای مصرف انرژی

Apple M2

نسل جدید اپل سیلیکون موسوم به M2 با لیتوگرافی ۵ نانومتری TSMC‌ تولید می‌شود و درمقایسه‌با M1، بیش از ۱۸ درصد در عملکرد CPU و ۳۵ درصد در عملکرد GPU بهبود یافته است. جدیدترین تراشه‌ اپل ۲۰ میلیارد ترانزیستور را روی سطح خود دارد و پهنای باند آن با بهبودی ۵۰ درصدی به ۱۰۰ گیگابایت‌برثانیه می‌رسد. M2 برخلاف نسل گذشته که به پشتیبانی از ۱۶ گیگابایت حافظه‌ی رم محدود بود، اکنون با ۲۴ گیگابایت حافظه‌ی رم LPDDR5 با باس ۱۲۸ بیتی سازگاری دارد.

تراشه‌ی M2 همانند گذشته از ترکیب ۴ هسته‌ی کم‌مصرف و ۴ هسته‌ی پرقدرت به‌عنوان CPU استفاده می‌کند و به‌گفته‌ی اپل، درمقایسه‌با پردازنده‌ی ۱۲ هسته‌ای Core i7-1260P با ۲۵ درصد توان مصرفی کمتر، ۸۷ درصد عملکرد بهتری به‌ارمغان می‌آورد. تعداد هسته‌های پردازنده‌ی گرافیکی M2 نیز به ۱۰ هسته رسیده است و توان محاسباتی‌اش بهبود ۳۵ درصدی را درمقایسه‌با M1‌ نوید می‌دهد.

اپل در رویداد WWDC 2022 نسل جدید مک‌بوک ایر و مک‌بوک پرو ۱۳ اینچی را با تراشه‌ی M2 معرفی کرد؛ اما احتمالاً مک‌مینی، آیمک ۲۴ اینچی، آیپد پرو و آیپد ایر نیز در آینده به M2 مجهز خواهند شد.

مک بوک ایر ۲۰۲۲؛ ظاهر جدید و مجهز به تراشه‌ی M2

مک بوک ایر ۲۰۲۲ با تراشه M2

اگرچه رویداد WWDC عمدتاً نرم‌افزارمحور است، در تاریخ استثناهایی هم وجود داشته که در آن اپل محصولات سخت‌افزاری خود را معرفی کند. به‌گفته‌ی اپل، مک بوک ایر پرفروش‌ترین لپ‌تاپ دنیا به‌شمار می‌آید و نسخه‌ی جدید آن با تراشه‌ی M2 و طراحی به‌روزشده از ماه جولای و با قیمت پایه‌ی ۱۱۹۹ دلار به بازار عرضه می‌شود.

طراحی مک بوک ایر M2 کاملاً متفاوت است؛ لبه‌های خمیده، حاشیه‌های باریک‌تر و بریدگی آیفون‌گونه، دو رنگ جدید کرم و آبی و ۵۰ گرم سبک‌تر از قبل. به‌لطف تراشه M2 و به‌ادعای اپل، مک‌بوک ایر ۲۰۲۲ تا پنج برابر سریع‌تر از نسل آخر اینتل مک‌بوک ایر و تا ۴۰ درصد سریع‌تر از مک بوک ایر 2020 با تراشه‌ی M1 عمل می‌کند. اولترابوک جدید اپل از باتری ۵۲٫۶ وات‌ساعتی بهره می‌برد که هنگام پخش فیلم و وب‌گردی به‌ترتیب ۱۸ و ۱۵ ساعت شارژدهی می‌‌کند و با رم‌های ۸ و ۱۶ و ۲۴ گیگابایتی LPDDR5 و SSD با ظرفیت ۲۵۶ و ۵۱۲ گیگابایت و یک و دو ترابایت عرضه می‌شود.

مک بوک پرو ۱۳ اینچی؛ ظاهر قدیمی، اما به‌روزشده با تراشه‌ی M2

مک بوک ایر ۲۰۲۲ با تراشه M2

در WWDC و در حاشیه‌ی معرفی تراشه M2، اپل نسخه‌ی ۱۳ اینچی مک بوک پرو ۲۰۲۰ را با جدیدترین تراشه‌ی خود به‌روز کرد. به‌لطف M2، نسخه‌ی ۱۳ اینچی مک بوک پرو حالا از حداکثر ۲۴ گیگابایت حافظه‌ی رم یکپارچه (با ۵۰ درصد پهنای باند بیشتر) و ۲ ترابایت حافظه‌ی ذخیره‌سازی SSD پشتیبانی می‌کند. بااین‌حال، تغییر ظاهری درمقایسه‌با مک‌بوک پروهای ۲۰۲۰ در آن دیده نمی‌شود. این یعنی تاچ‌بار همچنان وجود دارد و از بریدگی بالای صفحه (ناچ) هم خبری نیست.

اگر یادتان باشد، مک‌بوک پروهای ۲۰۲۱ به تراشه‌های M1 Pro و M1 Max مجهز شدند و اکنون تنها بازمانده‌ی خانواده مک‌بوک پرو از سال ۲۰۲۰ مجهز به تراشه‌ی M2 می‌شود و درمقایسه‌با نسل قبلی، حدود ۴۰ درصد سریع‌تر و عمر باتری‌اش حداکثر ۲۰ ساعت است.

همچنین، حفظ طراحی مدل ۲۰۲۰ باعث شده است که این لپ‌تاپ برخلاف مک‌بوک ایر ۲۰۲۲ از فن خنک‌کننده هم برخوردار باشد؛ بنابراین، می‌توان انتظار داشت که این لپ‌تاپ درمقایسه‌با مک‌بوک ایر M2 در پردازش‌های سنگین‌، پایداری عملکردی بهتری از خود نشان دهد.

جمع‌بندی

رویداد WWDC 2022

در رویداد WWDC امسال، اگرچه جای هدست واقعیت ترکیبی اپل خالی بود که به‌اعتقاد بسیاری می‌توانست در نقش ستاره‌ی اصلی مراسم ظاهر شود، کوپرتینونشین‌ها چنان تصویر جذابی از یکپارچگی و انسجام اکوسیستم خود را به‌نمایش گذاشتند که بی‌شک بسیاری از کاربران با رضایت‌خاطر تماشای رویداد را به‌پایان رساندند.

سیستم‌عامل آیفون هنوز به‌‌دلیل سیاست‌های انحصاری و منفعت‌طلبانه‌ی اپل از قابلیت سایدلودینگ اپلیکیشن محروم است؛ ولی حالا به کاربر اجازه‌ی شخصی‌سازی لاک‌اسکرین را می‌دهد و قابلیت‌های جدید iMessage استفاده از این پیام‌رسان را جذاب‌تر از هر وقت دیگر کرده است. همچنین، قابلیت جادویی Continuity Camera که به کاربران کمک می‌کند از دوربین پشتی آیفون به‌عنوان وب‌کم برای کامپیوترهای مک استفاده کنند، یکپارچگی اکوسیستم اپل را به‌طرز هنرمندانه‌ای به‌رخ می‌کشد.

اپل هنگام معرفی تراشه‌ی M2 آن هیجان معرفی M1 را نداشت و به‌نظر می‌رسد تراشه‌ی جدید آمده است تا فاصله‌ی زمانی پیش از عرضه‌ی تراشه‌ی قدرتمند M3 با لیتوگرافی ۳ نانومتری را پر کند. ازاین‌رو، ستاره‌ی WWDC امسال را می‌توان هنرنمایی اپل در یکپارچه‌‌کردن تمام‌عیار اکوسیستم خود دانست که کاربران را چنان هوشمندانه به‌دام می‌اندازد تا کمتر به قدم‌گذاشتن به دنیای بیرون از این باغ محصور فکر کنند.

نظر شما درباره‌ی عملکرد اپل در رویداد WWDC 2022 چیست؟ با شرکت در نظرسنجی زیر به ما بگویید بیشتر برای کدام محصول معرفی شده در این رویداد هیجان دارید.

شما برای کدام‌یک از محصولات معرفی‌شده در رویداد WWDC 2022 هیجان‌زده‌اید؟







ارسال نظر

عکس خوانده نمی‌شود
13