مرکز پژوهش‌های مجلس: ممنوعیت استخراج رمزارز سیاستی شکست‌خورده است

به گزارش زومیت، هرساله با فرارسیدن تابستان مجلس و دولت ممنوعیت‌هایی برای استخراج رمزارز اعمال می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این ممنوعیت‌ها تابستان ۱۴۰۰ بود که به دلیل کمبود انرژی و مدیریت قطعی‌های مکرر برق، حسن روحانی، رئیس جمهوری وقت، فعالیت استخراج‌کنندگان رمز ارز را تا پایان شهریور ماه آن زمان ممنوع اعلام کرد. در کنار این تصمیم‌های دولتی، مجلس هم بارها با ارائه طرح‌هایی تلاش کرد تا این حوزه را قانون‌مند کند؛ اما در این زمینه اتفاقی رخ نداد.

حالا با نزدیک شدن دوباره به تابستان بار دیگر بحث استخراج رمزارزها مطرح شده و مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تحت عنوان «تأثیر استخراج رمزارز برپایداری شبکه برق ایران» به بررسی تأثیر استخراج رمزارز بر پایداری شبکه برق ایران پرداخته است.

از منظر این مرکز، قانون‌گذاری زمینه استخراج رمزارز نیاز به ظرافت و دقت هم‌زمان فقهی، فنی و اقتصادی دارد و مسئولان باید با گسترش فعالیت‌های سالم و مقررات‌گذاری‌شده به تدریج عرصه و فضا را برای فعالیت‌های غیرمجاز استخراج رمزارز محدودتر کنند.

سیاستی شکست خورده

در این گزارش به روند تاریخی برخورد با استخراج‌کنندگان رمزارز بدون مجوز اشاره شده و آمده است:

از ابتدای شروع طرح برخورد با استخراج‌کنندگان بدون مجوز از سال ۹۸ تا سال ۱۴۰۰، مجموع کشف و شناسایی دستگاه‌‌های غیرمجاز استخراج رمزارز به ۲۲۱ هزار و ۱۶۳ دستگاه‌ رسیده که توان مصرفی آن‌ها معادل ۶۲۱ مگاوات بوده است. صریح‌ترین اقدام کشور در سیاستگذاری استخراج رمزارزها، وضع ممنوعیت در تابستان ۱۴۰۰ بود؛ اما این سیاست عملاً شکست‌خورده محسوب می‌شود.

طبق این گزارش تراهش مطلق (قدرت پردازشی یک ماینر در شبکه) ماهانه ایران در شبکه بیت‌کوین از ۶٫۹۴ میلیون تراهش در تاریخ دهم اردیبهشت ۱۴۰۰ تنها به ۳٫۷۵ میلیون تراهش در دهم مرداد ۱۴۰۰ رسیده که این یعنی بیش از نیمی از استخراج‌کنندگان رمزارز بدون توجه به دستور دولت و قطعی برق مشغول استخراج بوده‌اند.

از منظر این گزارش خطر جدی‌تر که نیازمند اتخاذ راه‌حل است، ضعف کشور در اعمال سیاست‌های سلبی و ایجابی در حوزه استخراج رمزارز محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد خطر اصلی ناشی از گسترش استخراج رمزارزهایی مانند اتریوم در منازل شخصی است.

آن‌طور که در این گزارش آمده:

استخراج رمزارز بیت‌کوین در مزارع بزرگ و با تجهیزاتی که مصرف محسوس و با قابلیت ردیابی و کشف بالاتر دارند، انجام می‌شود؛ اما مجموع مصرف برق در منازل شخصی برای استخراج اتریوم احتمالاً کمتر از ۱۲ مگاوات است.

طبق این گزارش استخراج رمزارزهایی شبیه اتریوم به مصرف برق کمتر و البته به تجهیزات گران‌قیمت‌تر و ارزبری بالاتری نیاز دارد و از همه مهم‌تر ردیابی آن سخت‌تر است و می‌تواند موجب افزایش غیرقابل کنترل مصرف برق خانگی شود.

وضعیت فعلی ساماندهی بازار استخراج رمزارز در کشور

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود آماری از وضعیت پروانه‌های بهره‌برداری ارائه کرده است. بر این اساس تا سال ۱۴۰۰ برای ۴۴ واحد استخراج رمزارز در کشورمان پروانه بهره‌برداری صادر شده است. بیشتر پروانه‌های بهره‌برداری در استان سمنان صادر شده و استان البرز و گلستان در رتبه دوم قرار دارند. با احتساب مناطق آزاد تا سال ۱۴۰۰ تعداد ۵۶ مرکز استخراج رمزارز در کشور مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که توان مورد نیاز آن‌ها ۴۰۰ مگاوات بوده است. فعالیت این مراکز تا پایان فصل تابستان غیرمجاز و با پایدار شدن شرایط تأمین برق مجاز خواهد بود.

در ادامه این گزارش آورده شده که آمارهای مربوط به جواز تأسیس می‌تواند تصویری از آینده استخراج رمزارزها نمایان کند. تا سال ۱۴۰۰ تعداد ۲ هزار و ۷۸۸ جواز تأسیس از سوی وزارت صمت صادر شده است. یعنی بیش از ۶۳ برابر تعداد پروانه‌های تأسیس صادرشده تقاضای رسمی برای ایجاد واحد استخراج رمزارز وجود دارد.

مرکز پژوهش‌های مجلس معتقد است از ابتدای شروع طرح برخورد با استخراج‌کنندگان بدون مجوز در سال ۹۹ تا سال ۱۴۰۰ مجموع کشف و شناسایی دستگاه‌های غیرمجاز استخراج رمزارز به ۲۲۱ هزار و ۱۶۳ دستگاه‌ رسیده که طبق گزارش وزارت نیرو توان مصرفی آن‌ها معادل ۶۲۱ مگاوات بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اعمال ممنوعیت کامل استخراج رمزارز در کشور با توان فنی و مقرراتی فعلی کشور غیرممکن است. همچنین اقدام دیرهنگام در ساماندهی استخراج رمزارزها می‌تواند مقررات‌گذاری و سیاست‌گذاری این حوزه را با موانع عمده‌ای رو‌به‌رو کند.

براساس بررسی‌های مرکز پژوهش‌ها طبق تخمین‌های دانشگاه کمبریج، مصرف برق برای استخراج بیت‌کوین و اتریوم در بدبینانه‌ترین حالت در کشور کمتر از هزار مگاوات در تابستان ۱۳۹۹ بوده است. حتی با فرض ضریب خطای ۵۰ درصد، این مقدار ۲ برابر شده و مصرف برق برای استخراج بیت‌کوین و اتریوم در کشورمان از ۲ هزار مگاوات فراتر نخواهد رفت. درنتیجه در وضعیت فعلی نمی‌توان همه کسری تراز انرژی را به استخراج رمزارز نسبت داد. گرچه اگر ضعف کشور در مهار استخراج غیرقانونی ادامه‌دار باشد، می‌توان در سال‌های آینده برای استخراج رمزارز در قطعی برق نقش جدی‌تری قائل بود.

این مرکز به تعرفه تعیین‌شده برای استخراج رمزارز هم اشاره کرده است:

فاصله معنادار تعرفه تعیین‌شده برای استخراج رمزارز با تعرفه سایر مصارف نظیر کشاورزی، خانگی و صنعتی و همچنین ساماندهی نامناسب دستگاه‌های استخراج رمزارز موجب شده بسیاری از سرمایه‌گذاران این حوزه به استفاده غیرمجاز از شبکه برق تحت عنوان تعرفه‌های برق خانگی و کشاورزی و صنعتی روی آورند.

مرکز پژوهش‌ها تأکید کرده که به دلیل عدم ردیابی کلیه استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارز، محدود کردن مصرف برق آن‌ها در ساعات اوج مصرف برق نیز امکان‌پذیر نبوده و همچنین این مسئله موجب تحمیل بار اضافی به شبکه برق شده است.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.