عکاسی سیاه و سفید: تکنیک‌ها، نکات، تجهیزات و هرآنچه باید بدانید
عکاسی سیاه و سفید یکی از چالشی‌ترین ژانرهای عکاسی است. نمی‌توانید تنها با انداختن یک فیلتر روی تصاویر آن را عکاسی سیاه و سفید بنامید. در این مقاله به معرفی عکاسی سیاه و سفید می‌پردازیم که با عنوان عکاسی مونوکروم هم شناخته می‌شود؛ همچنین روش‌ها و تکنیک‌های بهبود عکاسی سیاه و سفید از جمله تبدیل صحیح تصاویر سیاه و سفید (B&W) در نرم‌افزارهایی مثل لایت‌روم و فتوشاپ را خواهید آموخت.
عناوینی که در این مقاله میخوانید:
عکاسی سیاه و سفید درمقابل عکاسی مونوکروم
عکاسی سیاه و سفید درمقابل عکاسی رنگی و تبدیل آن
نکات کلیدی برای عکاسی سیاه و سفید
ویرایش نهایی عکس‌های سیاه و سفید
عکاسی سیاه و سفید چیست؟
عکاسی سیاه‌وسفید به هنر استفاده از سایه‌های مختلف خاکستری از سفید تا سیاه برای ایجاد تصاویر جذاب گفته می‌شود. این ژانر تاریخچه‌ای بسیار طولانی دارد و قدمت آن به اختراع عکاسی بازمی‌گردد. بعدها با وجود ابداع عکاسی رنگی، عکاسی سیاه و سفید جایگاه خود را حفظ کرد. رنگ می‌تواند گمراه‌کننده باشد. یکی از وظایف عکاس‌ها ساده‌سازی تصویر و رسیدن به جوهره‌ی یک چشم‌انداز است گاهی لازم است این جوهر بدون رنگ باشد. انسل آدامز (Ansel Adams)، دربارهی تفاوت بین عکاسی رنگی و سیاه و سفید می‌گوید:
می‌توانم با روش و اجرای صحیح عکاسی سیاه و سفید، احساس بیشتری را ثبت کنم و به درک بهتری از رنگ برسم.
البته در دنیای کنونی، بخش زیادی از عکاس‌ها به صورت رنگی عکاسی می‌کنند. شاید این به این معنی است که انسان زیبایی و خیال‌پردازی مد نظر انسل آدامز را از دست داده است. خوشبختانه با یادگیری تکنیک‌ها می‌توانید تصاویر سیاه و سفید زیبایی را خلق کنید.
عکس ثبت شده با NIKON D700 + لنز 24 میلی‌متر f/1.4؛ تنظیمات: 24mm, ISO 200, 1/80, f/2.5
روش صحیح عکاسی سیاه و سفید
عکس سیاه و سفید خوب تنها یک عکس خوب است. نمی‌توانید عکسی فاجعه‌بار را با انداختن فیلتر سیاه و سفید روی آن نجات دهید. کاری که عموم افراد معمولاً انجام می‌دهند. هفت عنصر ضروری برای ثبت عکس‌های سیاه و سفید وجود دارد که در ادامه به‌طور خلاصه به آن‌ها خواهیم پرداخت. در درجه‌ی اول، باید دلیلی برای عکاسی سیاه و سفید داشته باشید.
تمام سوژه‌ها در زمینه‌ی سیاه و سفید خوب به نظر نمی‌رسند. درنتیجه همیشه از خود بپرسید: چرا رنگ را از عکسی مشخص حذف می‌کنید؟ چه دلیل باعث شده از سوژه به این صورت عکاسی کنید. عکس‌های سیاه و سفید ظاهر خوبی دارند اما همیشه این طور نیست. درنتیجه باید به این فکر کنید که چرا به جای عکس رنگی، به صورت سیاه و سفید عکاسی می‌کنید. اگر نمی‌توانید دلیل خوبی پیدا کنید شاید اصلا بهتر باشد عکس مونوکروم نگیرید.
NIKON D800E + لنز 14-24، f/2.8؛ تنظیمات: 14mm, ISO 100, 1/8,f/16.0
عکاسی سیاه و سفید درمقابل عکاسی مونوکروم
شاید به دو اصطلاح متداول برخورد کرده باشید که هردو به یک چیز اشاره دارند: سیاه و سفید (B&W) و مونوکروم. بااین‌حال، گرچه گاهی این کلمات به جای یکدیگر به کار می‌روند، در واقعیت یکسان نیستند. کلمه‌ی مونوکروم به معنی «تک رنگ» است. درنتیجه عکس‌های مونوکروم دارای یک فام رنگی هستند. برای مثال عکس ذیل را ببینید. دارای فام قهوه‌ای برای بهبود حروف است اما در عین حال رنگ‌های دیگر از آن حذف شده‌اند. درنتیجه این عکس مونوکروم است نه سیاه و سفید. عکس‌های سیاه و سفید واقعی هیچ رنگی ندارد بلکه کاملاً سیاه، سفید و خاکستری هستند.
نیکون D800 E + لنز 70-20mm f/4؛ تنظیمات: 135mm , ISO 100 , 1/125 , f/8.0
خبر خوب این است که می‌توانید بدون سردرگمی از هر اصطلاح (مونوکروم یا سیاه و سفید) استفاده کنید. اما اگر می‌خواهید دقیق عمل کنید بهتر است از عبارت سیاه و سفید برای عکس‌های کاملاً بدون رنگ استفاده کنید.
تجهیزات عکاسی سیاه و سفید
به‌طور کلی برای عکاسی سیاه و سفید می‌توانید از همان دوربینی که برای عکاسی رنگی به کار می‌برید استفاده کنید. بااین‌حال نیاز به تجهیزات بیشتری دارید که برای عکاسی سیاه و سفید اهمیت دارند. در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
دوربین عکاسی سیاه و سفید
برخی دوربین‌ها صرفاً برای عکاسی سیاه و سفید طراحی شده‌اند. از این موارد می‌توان به Leica M Monochrome اشاره کرد که با قیمت ۸۰۰۰ دلار دوربینی بسیار گران‌قیمت است. اما چرا باید برای عکاسی سیاه و سفید تا این اندازه تلاش کرد؟ دوربین‌های مونوکروم تصاویر سیاه و سفید با وضوح بالاتر و تمیزتر از دوربین‌های رنگی را فراهم می‌کنند. گرچه اغلب افراد، دوربین رنگی معمولی را انتخاب می‌کنند زیرا کاربرد بیشتری دارد.
دوربین Leica M monochrome
عکاسی سیاه و سفید درمقابل عکاسی رنگی و تبدیل آن
اغلب دوربین‌ها دارای حالت عکاسی سیاه و سفید هستند که پرسش جالبی را مطرح می‌کند: آیا بهتر است تصاویر به صورت رنگی گرفته شوند و سپس در پردازش نهایی تبدیل شوند یا باید از ابتدا با حالت مونوکروم عکاسی کرد؟ پاسخ ساده این است که همیشه بهتر است تصاویر را به صورت رنگی بگیرید و سپس در ویرایش نهایی آن‌ها را به سیاه و سفید تبدیل کنید. زیرا حتی اگر نظرتان تغییر کرد می‌توانید نسخه‌ی رنگی را داشته باشید.
اگر کار را با فایل رنگی شروع کنید انعطاف زیادی خواهید داشت. زیرا بازهم می‌توانید رنگ‌ها را حتی پس از تبدیل به سیاه و سفید در ویرایش نهایی تغییر دهید. برای مثال می‌توانید کانال آبی را تیره‌تر کنید تا آسمان در تصویر مونوکروم ظاهری تیره‌تر پیدا کند. این کار در صورت داشتن عکس سیاه و سفید ممکن نیست.
NIKON D7000 + لنز 24 میلی‌متر f/1.4 ، تنظیمات: 24mm, ISO 180, 1/100, f/1.4
JPEG درمقابل RAW
بسیاری از عکاس‌ها با فرمت RAW عکاسی می‌کنند و عکس‌های RAW که با دوربین‌های رنگی ثبت می‌شوند معمولاً اطلاعات رنگی را حفظ می‌کنند. به‌طور کلی تصاویر RAW دارای اطلاعات و کیفیت تصویر بیشتری هستند درحالی‌که تصاویر JPEG فایل‌هایی کوچک‌تر با داده‌های کمتر هستند. به دلایل واضح، عکاس‌ها به‌دنبال ثبت عکس‌های RAW می‌روند.
درنتیجه اگر به فرمت RAW عکاسی می‌کنید می‌توانید حالت monochrome دوربین را فعال کنید و عکس بگیرید. تصاویر روی صفحه‌ی LCD دوربین به صورت سیاه و سفید ظاهر می‌شوند اما وقتی آن‌ها را در نرم‌افزار ویرایش عکس باز می‌کنید به صورت رنگی ظاهر می‌شوند. زیرا فایل خام هیچ داده‌ای را دور نمی‌اندازد. می‌توانید از این ویژگی به سود خود استفاده کنید. اگر در عکاسی حالت مونوکروم را فعال کنید پیش‌نمایش سیاه و سفید آن را روی صفحه‌ی نمایش دوربین می‌بینید که به شما کمک می‌کند تصویر را بهتر تصور کنید. اما نکته‌ی کلیدی این است که تمام این عکس‌ها در واقع به صورت رنگی هستند و ازآنجاکه با فرمت RAW ثبت شده‌اند می‌توانید آن‌ها را به فرمت رنگی برگردانید.
NIKON D7000 + لنز 17-55، f/2.8، تنظیمات: 17mm, ISO 100,0.6 sec, f/8.0
فیلترها
وقتی دربارهی تجهیزات عکاسی سیاه و سفید یاد گرفتید بهتر است با فیلترها هم آشنا شوید. با فیلم سیاه و سفید یا دوربین دیجیتال لازم است از فیلترهای لنز استفاده کنید تا کنتراست و سایه‌های تصویر خود را تغییر دهید. برای مثال نگاهی به عکس زیر بیندازید تا به اهمیت تأثیر رنگ بر عکس پی ببرید. این عکس‌ها با فیلترهای آبی، سبز و قرمز ثبت شده‌اند که به شکل فیلترهای شیشه‌ای فیزیکی به لنز وصل می‌شوند.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، انتخاب فیلتر تأثیر چشمگیری بر عکس‌های سیاه و سفید دارد. فیلتر آبی هم نور قرمز را مسدود می‌کند و اشیایی مثل برگ‌ها و زمین را تیره می‌کند. همچنین فیلتر سبز همه چیز را روشن می‌کند که در عکس بالا عناصر کوچک درخت به خوبی این مسئله را نشان می‌دهند. در نهایت فیلتر قرمز آسمان و دیگر عناصر آبی عکس را تیره می‌کند درحالی‌که تمام بخش‌های قرمز را روشن می‌کند.
با وجود تفاوت‌های عمده‌ی فوق، عکاس‌های دیجیتالی کنونی به ندرت از فیلترهای رنگی برای عکاسی سیاه و سفید استفاده می‌کنند. دلیل این مسئله هم این است که تأثیر زیادی بر تصاویری رنگی دارند به‌ویژه امکان تبدیل معکوس و رسیدن به ظاهری مناسب غیرممکن است. همچنین می‌توانید بسیاری از جلوه‌های مشابه را در فرایند ویرایش نهایی تنها با تنظیم کانال‌های مستقل رنگی تغییر دهید. عکاس‌های وسواسی هنوز هم از فیلترهای رنگی برای عکاسی سیاه و سفید استفاده می‌کنند زیرا دستیابی به جلوه‌های بی‌نقص در نرم‌افزار ممکن نیست. اما هواداران این کار روز به روز کمتر می‌شوند و دیگر نیازی نیست برای عکاسی مونوکروم از سیستم فیلتر رنگی استفاده کنید.
عناصر اصلی برای ثبت بهترین عکس‌های سیاه و سفید
وقتی به فرمت سیاه و سفید عکاسی می‌کنید بهتر است مانند انسل آدامز جوهره‌ی سوژه از جمله رنگ‌ها و ویژگی‌های دیگر را ازطریق سایه‌روشن‌های نور و تاریکی منتقل کنید. بهترین عکس‌های سیاه و سفید با توجه به هفت عنصر ذیل خلق می‌شوند.
سایه
یکی از اولین نکاتی که باید هنگام عکاسی سیاه و سفید به خاطر داشته باشید این است که سایه‌ها دارای تأثیری چشمگیری هستند. آن‌ها دیگر نواحی تاریک‌تر عکس نیستند بلکه عناصر اصلی ترکیب‌بندی و حتی گاهی خود سوژه هستند. رویکرد شما نسبت به سایه‌ها در عکاسی سیاه و سفید بر ابعاد دیگر عکس تأثیر می‌گذارد. آیا سایه‌ها بدون جزئیات سیاه هستند؟ به‌طوری‌که حس شدت و تهی بودن را منتقل می‌کنند؛ یا از سوی دیگر، سایه‌هایی ظریف و دارای جزئیات هستند و باعث پیچیده شدن عکس می‌شوند.
NIKON 810 + لنز ۷۰-۲۰۰ میلی‌متر f/2.8، تنظیمات: 70mm, ISO 140, 1/500, f/9.0
لازم به یادآوری است که برای خوب به نظر رسیدن عکس سیاه و سفید نیازی به سیاهی یا سفیدی محض نیست. اینکه برای رسیدن به عکسی بهینه صرفاً به طیف کاملی از سایه‌های شدید نیاز دارید صرفاً یک افسانه است. بلکه باید ببینید چه سایه‌هایی برای عکستان مناسب هستند اما از طرفی به سایه‌های داخل قاب دقت کنید. این سایه‌ها در عکس‌های سیاه و سفید نسبت به عکس‌های رنگی، تأثیر بیشتری دارند و ممکن است ترکیب‌بندی شما براساس سایه‌ها تغییر کند.
کنتراست
براساس تعریف‌های مختلف، کنتراست به تفاوت بین روشن‌ترین و تاریک‌ترین بخش‌های یک عکس گفته می‌شود. براساس این تعریف، طیف موجود در عکس زیر نشان‌دهنده‌ی کنتراست شدید است و هر دو رنگ سیاه و سفید را دربرمی‌گیرد.
در عوض کنتراست شامل مؤلفه‌ای به نام مجاورت است. تفاوت روشنایی بین این دو مؤلفه وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، شدیدتر ظاهر می‌شود. در عکس ذیل، برج ایفل درخشان درمقابل پس‌زمینه‌ای سیاه قرار داده شده است. این تصویر کنتراست بیشتری نسبت به طیف بالا دارد.
NIKON D7000 + لنز ۲۴ میلی‌متر f/1.4 ، تنظیمات: 24mm, ISO 800, 1/30, f/1.4
کنتراست از این جهت در عکاسی سیاه و سفید اهمیت دارد که حامل یک پیام است. عکسی مثل عکس فوق با کنتراست بالا حس شدیدی را منتقل می‌کند که اغلب به دلیل سایه‌های تیره به وجود می‌آید. به‌همین‌دلیل، عکاس‌ها اضافه کردن کنتراست به عکس‌های مونوکروم را دوست دارند. زیرا به آن‌ها در انتقال پیام کمک می‌کند. عکس‌هایی که کنتراست کمی دارند توجه زیادی را جلب نمی‌کنند اما طیف نرم آن‌ها می‌تواند نتیجه‌ی خوبی داشته باشد. برخی از بهترین عکس‌های سیاه و سفید دارای تن‌های میانی نقره‌ای هستند.
NIKON D800E + لنز 70-200 میلی‌متر f/4 ؛ تنظیمات: 200mm, ISO 100, 1/160, f/11.0
نکته‌ی کلیدی این است که سطح کنتراست عکس باید متناسب با سوژه باشد که تا اندازه‌ای می‌توان آن را در ویرایش نهایی تغییر داد. شاید عکاسی از یک روز ملایم بهاری با کنتراست شدید کار اشتباهی باشد و مود نادرستی را منتقل کند. به همین ترتیب اگر عکس‌های مونوکرومی را از یک چشم‌انداز قدرتمند ثبت می‌کنید، کنتراست بالا انتخاب خوبی برای به چشم آمدن سوژه است.
تنها (تیره و روشن)
تمام عکاس‌ها از واژه‌ی «تن» یا رنگمایه به صورت یکسان استفاده نمی‌کنند. در اینجا می‌توانید آن را روشنی پایه، تاریکی یا سایه‌های خاکستری عکس معنی کنید. تنها در واقع بنیان عکاسی سیاه و سفید هستند. اگر عبارت‌هایی مثل های‌کی (high key) یا لوکی (low key) را در عکاسی شنیده باشید احتمالاً با نمونه‌های تنها آشنایی دارید. گرچه اغلب عکس‌ها نه تیره نه روشن هستند و بین دو طیف قرار دارند بازهم باید هنگام عکاسی به تنها دقت کنید. دلیل این مسئله هم این است که تنها می‌توانند پیام قدرتمندی را دربارهی مود عکس منتقل کنند. برای مثال تصاویر ذیل را ببینید.
نیکون D800E + لنز 20 میلی‌متر f/1.8 ؛ تنظیمات 20mm , ISO 100 , 1/30 , f/16.0
نیکون D800E + لنز 20 میلی‌متر f/1.8 ؛ تنظیمات 20mm, ISO 100, 1/30, f/16.0
هر دو عکس یکسان هستند اما تیرگی و روشنی متفاوتی دارند. عکس تاریک‌تر رازآلودتر به نظر می‌رسد درحالی‌که عکس روشن‌تر حس ظریف‌تر و شادتر به نظر می‌رسد. گرچه تفاوت عکس‌های بالا زیاد هستند حتی تغییرات کوچک سایه روشن می‌توانند احساسات عکس را به شکل چشمگیری تغییر دهند. مهم‌ترین نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که تن‌های عکس صرف‌نظر از تیرگی یا روشنی باید با ماهیت سوژه هماهنگ باشند. از آن‌ها برای خلق روایت ذهنی خود استفاده کنید.
شکلها
هر عکس مجموعه‌ای از شکل‌های ساده و پیچیده است. وقتی رنگ را از جعبه‌ابزارتان حذف کنید، شکلها به مهم‌ترین بخش از خلق روایت شما تبدیل می‌شوند. نگاهی به عکس ذیل بیندازید. آبشاری با درختان و سنگ‌ها را نمایش می‌دهد. اما در سطحی انتزاعی‌تر شامل مجموعه‌ای از شکلها است که در کنار یکدیگر روی بوم قرار گرفته‌اند. آبشار مستطیلی است که با خطوط و چندضلعی‌ها احاطه شده است. درخت بزرگ در راستای آبشار است و مانند نوتی موسیقی به نظر می‌رسد.
نیکون D7000 + لنز 24mm f/1.4 ؛ تنظیمات: 24mm, ISO 100, 1 sec, f/11.0
افراد ممعولاً به‌صورت خودکار جذب شکلها می‌شوند. اگر سوژه هیچ رنگی نداشته باشد، تنها راه تشخیص آن ازطریق شکل است. عکسی مونوکروم از یک لامپ سیلوئت‌شده را تصور کنید. تنها تن‌های داخل تصویر سیاه و سفید هستند. هیچ سایه یا بافتی نیست که عکس را نشان دهد؛ اما آیا شک دارید که عکس یک لامپ را نمایش دهد؟ شکلها به ساده‌سازی عکس کمک می‌کنند. برخی چشم‌اندازهای مشهور توسط هزاران نفر خلق می‌شوند زیرا به‌سادگی شامل یک کوهستان یا رودخانه‌ای با شکلی خوشایند هستند.
نیکون D800E + لنز TAMRON 15-30 mm f/2.8 ؛ تنظیمات : 21mm, ISO 100, 8 sec, f/10.0
از طرفی شکل افراد هم می‌تواند در تصاویر به‌شکلی بسیار احساسی و قابل تشخیص منتقل شود.
NIKON D7000 + لنز 50mm f/1.4؛ تنظیمات: 50mm, ISO 450, 1/400, f/1.4
در عکاسی سیاه و سفید هیچ رنگی باعث آشنا یا انتزاعی به نظر آمدن عکس نمی‌شود. در این سبک شکلها نقش مهم‌تری را ایفا می‌کنند و راه اصلی برای درک پیام عکس هستند.
بافت
درحالی‌که شکلها می‌توانند چشم‌انداز بزرگی از تصویر را نمایش بدهند، بافت‌ها بقیه‌ی کار را انجام می‌دهند. بافت هم مانند دیگر عناصر عکاسی سیاه و سفید، قدرت تأثیرگذاری بر مود و احساس عکس را دارد. از ریگ‌های هموار تا چمن‌های زبر و از آلومینیوم براق تا زنگ آهن مات، بافت بنیان هویت تصویر است. به دشواری می‌توان عکس‌هایی خشن از جریان نرم آب گرفت زیرا بخشی از آن به ماهیت نرم آب بازمی‌گردد؛ اما اگر چنین هدفی دارید می‌توانید با عمیق کردن سایه‌ها و افزایش کنتراست به آن برسید. به بافت عکس‌های ذیل نگاه کنید و دربارهی مود این تصاویر فکر کنید.
نیکون D5100 + لنز 18-55، f/3.5-5.6؛ تنظیمات: 32mm, ISO 100, 6 seconds, f/22.0
نیکون D800E + لنز 70-200، f/4؛ تنظیمات 86mm, ISO 100, 1/10, f/16.0
امواج بی‌نظم در تصویر اول باعث ایجاد حس شوم قوی شده‌اند. درمقابل، عکس دوم دارای بافت‌های تکراری و نرم است که حس هارمونی و تعادل را منتقل می‌کنند. وقتی نمی‌توانید برای انتقال احساس تصویر به رنگ تکیه کنید، نقش بافت پررنگ‌تر می‌شود. بافت تأثیر زیادی بر حس عکس سیاه و سفید دارد.
ترکیب‌بندی
بهترین عکس‌ها با هدف مشخصی خلق شده‌اند. برای مثال عکاس تصویر یک چشم‌انداز را به شیوه‌ای مشخص ثبت کرده است به‌طوری‌که عکس دارای ساختار و نظم است و تنها یک عکس فوری نیست. به بیان دیگر دارای ترکیب‌بندی قوی است. برای شناخت انواع ترکیب‌بندی این مقاله را ببینید.
نکته‌ی کلیدی ترکیب‌بندی در عکاسی سیاه و سفید، تفاوت عناصر عکس نسبت به عکس‌های رنگی است. برای مثال اگر تصاویر پرتره را به صورت رنگی ثبت می‌کنید سوژه می‌تواند دارای چشم‌هایی درخشان باشد که به شکل چشمگیری بر ترکیب‌بندی تأثیر می‌گذارد. همین مسئله در عکاسی چشم‌انداز حقیقت دارد که در آن یک آسمان طلایی می‌تواند نگاه را به بالای عکس هدایت کند. در هر دو نمونه نیاز به ترکیب‌بندی متفاوتی در حالت سیاه و سفید دارید.
نیکون D800E + لنز ۳۵ میلی‌متری، f/1.8 ؛ تنظیمات: 35mm, ISO 100, 1.3 seconds, f/16.0
در زمان‌های دیگر ممکن است بخواهید از ماهیت خیال‌پردازانه‌ی عکاسی سیاه و سفید به سود خود استفاده کنید. در مثال ذیل، ترکیب‌بندی بسته باعث حذف بخشی از زمینه شده است. نبود رنگ‌ها باعث می‌شود مخاطب لحظات طولانی‌تری را صرف تشخیص روایت عکس کند. رسیدن به چنین جلوه‌ای در عکاسی سیاه و سفید آسان‌تر از عکاسی رنگی است.
نیکون D7000 + لنز ۲۴ میلی‌متری، f/1.4 ؛ تنظیمات 24mm , ISO 100, 1/200, f/7.1
البته لازم است عکس‌های خود را صرف‌نظر از رنگی بودن یا سیاه و سفید بودن آن‌ها ترکیب‌بندی کنید. بااین‌حال وقتی عکس سیاه و سفید می‌گیرید ممکن است تصمیم‌های متفاوتی را دربارهی ترکیب‌بندی بگیرید.
احساس
بعضی مواقع انتقال احساس مهم‌ترین بخش عکاسی است. تمام عناصری که تاکنون به آن‌ها پرداختیم به‌عنوان ابزار انتقال احساس اهمیت دارند و به انتقال حس و حال و پیام عکس‌های سیاه و سفید کمک می‌کنند. برای مطالعه‌ی موردی، نگاهی به دو عکس ذیل بیندازید که چشم‌اندازهای متفاوتی را نشان می‌دهند. عکس اول معماری‌ای در پاریس و عکس دوم کوهستانی در نیوزلند را نشان می‌دهد. با وجود سوژه‌های کاملاً متفاوت، احساس این دو عکس کاملاً مشابه هستند:
نیکون D7000 + لنز ۱۰۵ میلی‌متری، f/2.8 ؛ تنظیمات: 105mm, ISO 100, 1/125, f/5.0
نیکون D810 + لنز 70-200، f/2.8 ؛ تنظیمات: 70mm, ISO 160, 1/500, f/11.0
اما چرا این حس یکسان است؟ پاسخ واضح است. هر دو عکس شلوغ دارای کنتراست بالا با بافت‌هایی شدید و سایه‌هایی عمیق هستند. هر دو ترکیب‌بندی آمیختگی یکسانی از شکلها و سایه‌روشن‌ها را نشان می‌دهند. درنتیجه تفاوت سوژه‌ها چه اهمیتی دارند؟ حس تصاویر مشابه است زیرا عناصر بنیادین آن شباهت زیادی با یکدیگر دارند. درمقابل عکس ذیل کاملاً حس متفاوتی را منتقل می‌کند. با توجه به ترکیب‌بندی پراکنده و نبود حواس‌پرتی‌ها، احساس عکس ذیل کاملاً متفاوت است و نوعی حس انزوا و تنهایی را منتقل می‌کند.
دوربین نیکون D800E + لنز 70-200mm f/4؛ تنظیمات: 200mm, ISO 140, 1/800, f/7.1
احساس، متغیر مجزایی نیست که بتوانید در عکاسی سیاه و سفید تنظیم کنید. بلکه حاصل مجموعه‌ی ابزارهایی است که قبلاً شرح دادیم. در‌صورتی‌که از شش عنصر دیگر به درستی استفاده کنید، می‌توانید احساس خود را به خوبی منتقل کنید.
ویرایش نهایی عکس‌های سیاه و سفید
در ادامه به چگونگی ویرایش نهایی عکس‌های سیاه و سفید با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر مثل لایت‌روم، فتوشاپ و دیگر نرم‌افزارها می‌پردازیم.
روش ساخت عکس سیاه و سفید در لایت روم
روش‌های متعددی برای تبدیل عکس‌های سیاه و سفید در لایت‌روم وجود دارد؛ اما ساده‌ترین روش فعال‌سازی قابلیت Black & White در قسمت بالای پنل Basic یا فشردن کلید v روی صفحه‌ی کلید است. همچنین می‌توانید با کاهش اشباع (saturation) به ۱۰۰- یا با تغییر پروفایل زیر Camera Calibration به حالت monochrome عکس را به سیاه و سفید تبدیل کنید؛ اما این روش‌ها چندان بهینه نیستند زیرا برخی گزینه‌های تب HSL برای تنظیم رنگ‌های مستقل در ترکیب سیاه و سفید را از بین می‌برند.
گرچه تب HSL برای ساخت تصاویر سیاه و سفید اهمیت زیادی دارد، مراقب تنظیمات کرانی و اضافه کردن سطوح بالای نویز به عکس‌ها باشید. این موارد را می‌توان در پنل noise reduction (به‌ویژه color noise reduction) کاهش داد ولی بهتر است تغییرات را به حداقل برسانید.
روش ساخت عکس‌های سیاه و سفید در فتوشاپ
برای تبدیل عکس رنگی به سیاه و سفید، فتوشاپ انعطاف بیشتری دارد. می‌توانید از فیلتر Camera RAW استفاده کنید که دارای گزینه‌های ویرایشی لایت روم است و به صورت فیلتر روی عکس اعمال می‌شود. در فتوشاپ گزینه‌های متعدد دیگری هم دارید. یکی از روش‌ها استفاده از لایه‌ی channel mixer است که امکان کنترل کانال‌های red، blue و green را در عکاسی سیاه و سفید می‌دهد.
همچنین می‌توانید لایه‌ی اجاسمنت black and white را اضافه کنید که saturation عکس را به صورت کامل کاهش می‌دهد یا عکس را در پلاگینی باز کنید که تبدیل سیاه و سفید را انجام می‌دهد. به‌طور خلاصه روش‌های متعددی برای رسیدن به عکس سیاه و سفید در فتوشاپ وجود دارد و می‌توانید به دلخواه روش مناسب خود را پیدا کنید.
تبدیل عکس‌ها در نرم‌افزارهای ویرایش تصویر دیگر
این روزها نرم‌افزارهای اختصاصی متعددی برای تبدیل عکس رنگی به سیاه و سفید وجود دارند. محبوب‌ترین نرم‌افزار Nik Silver Efex Pro است که بسیاری از عکاس‌ها از آن استفاده می‌کنند. این نرم‌افزار به صورت مستقل یا پلاگین لایت روم و فتوشاپ عمل می‌کند.
البته در حالت کلی بهتر است از Silver Efex Pro یا نرم‌افزارهای دیگر استفاده نکنید زیرا ذخیره‌سازی نسخه‌ی سیاه و سفید باعث حذف اطلاعات رنگی می‌شود به این معنی که روشی برای بازگشت به عکس رنگی وجود ندارد. گرچه همیشه می‌توانید فایل RAW را مجدداً ویرایش کنید. بااین‌حال نرم‌افزاری مثل Silver Efex می‌تواند تنظیمات شدیدتر را بدون اضافه کردن نویز بر عکس اعمال کند، درنتیجه برای برخی عکس‌ها مفید است. همچنین پلاگین‌های اینچنینی انعطاف بیشتری نسبت به تنظیمات تعبیه‌شده‌ی لایت‌روم دارند.
الهام‌بخشی و ایده‌ها
اگر می‌خواهید تصاویر بی‌نظیر سیاه و سفید را خلق کنید بیرون از خانه بروید و شروع به عکاسی کنید. بهترین روش برای بهبود مهارت تمرین میدانی و تمرین ویرایش نهایی است. خیلی زود می‌توانید خود را در دنیای مونوکروم پیدا کنید و ببینید چشم‌انداز مقابل شما در حالت سیاه و سفید چگونه به نظر می‌رسد. در ادامه به چند روش برای شروع اشاره می‌کنیم.
عکاسی پرتره سیاه و سفید
ازآنجاکه عکاسی پرتره یکی از دردسترس‌ترین ژانرهای عکاسی است، می‌تواند بهترین روش برای ثبت تصاویر سیاه و سفید باشد. به‌ویژه به تبادل نور و سایه هنگام خلق پرتره‌های مونوکروم دقت کنید. می‌توانید از نورپردازی دقیق برای شکل‌دادن به چهره‌ی سوژه و جلب توجه به بخش‌های خاص چهره مثل نگاه یا بافت دست‌ها استفاده کنید. اگر این کار را به درستی انجام دهید، نتایج خوبی خواهید گرفت.
همچنین می‌توانید احساسات سوژه‌ها را به تصویر بکشید. اگر پرتره‌های رنگی را خلق می‌کنید، هر لباسی می‌تواند جلب توجه کند و مانع از انتقال پیام شود؛ اما عکاسی مونوکروم باعث می‌شود توجه مخاطب به سمت حالت‌های چهره و ژست سوژه هدایت شود.
نیکون D7000 + لنز 17-55 ، f/2.8 ؛ تنظیمات: 34mm, ISO 360, 1/100, f/2.8
عکاسی چشم‌انداز سیاه و سفید
عکاسی چشم‌انداز تک رنگ حس بکری را منتقل می‌کند که به جلب توجه مخاطب کمک می‌کند. این عکس‌ها بر ویژگی‌های بنیادین چشم‌انداز مثل نور و زمین برای خلق روایت وابسته هستند. علاوه بر این چشم‌اندازهای رنگی معمولاً مانع از انتقال پیام می‌شوند در چنین شرایطی ثبت چشم‌انداز سیاه و سفید بهترین روش است.
بااین‌حال گاهی ممکن است رنگ‌های چشم‌انداز کاملاً عالی باشند اما عکس به صورت سیاه و سفید ظاهر بهتری داشته باشید. به‌همین‌دلیل، شما به‌عنوان عکاس باید جوهره‌ی یک چشم‌انداز را بیرون بکشید. گاهی اوقات این جوهره می‌تواند سایه، بافت، شکل و کنتراست باشد.
نیکون D800E + لنز 20mm f/1.8؛ تنظیمات 20mm, ISO 100, 1/50, f/16.0
عکاسی خیابانی سیاه و سفید
عکاسی خیابانی شاید تنها ژانری باشد که در آن ظاهر افراد به صورت مونوکروم نسبت به رنگی بهتر است؛ اما دلیل این مسئله چیست؟ این رویکرد به تاریخچه‌ی عکاسی خیابانی بازمی‌گردد. عکاس‌هایی مثل هنری کارتیه برسون و ویوین مایر زندگی خیابانی را به صورت سیاه و سفید ثبت می‌کردند و به مرور زمان بر عکاس‌های دیگر تأثیر گذاشتند.
اما در سطحی عمیق‌تر، رنگ می‌تواند عامل حواس‌پرتی از چشم‌اندازهای خیابانی باشد. اگر می‌خواهید توجه مخاطب به یک سوژه‌ی خاص جلب شود، قطعاً نباید با کاربرد مقادیر زیاد رنگ عامل حواس‌پرتی او باشید. زیرا معمولاً در نقاطی مثل شهرها موقعیت رنگ در قاب عکس بسیار تصادفی است. البته تمام این نکات به این معنی نیستند که عکاسی خیابانی لزوماً باید به صورت سیاه و سفید باشد.
نیکون D7000 + لنز 17-55 f/2.8؛ تنظیمات: 55mm, ISO 640, 1/10, f/2.8
سخن پایانی
عکاسی سیاه و سفید ژانر دشواری است. اگرچه وقتی رنگ را حذف کنید متغیرهای زیادی باقی نمی‌مانند، با چالش دیگری روبه‌رو هستید: ثبت تصاویر قدرتمند بدون ابزارهای برجسته. اگر به صورت منظم عکاسی رنگی را انجام می‌دهید ممکن است برای زیبایی عکس به ابرهای درخشان هنگام غروب آفتاب وابسته باشید یا در ژانر پرتره ممکن است رنگ‌های جذاب برای چشم، مو و پوست را ثبت کنید.
هیچ‌کدام از کارهای فوق در عکاسی سیاه و سفید ممکن نیستند. در عوض لازم است با نور، سایه و دیگر عناصر ترکیب‌بندی برای خلق روایت کار کنید تا بتوانید احساساتی را که در ذهن دارید منتقل کنید. هرچند این کار نیاز به تمرین دارد، به زحمتش می‌ارزد. برخی پیام‌ها تنها به صورت تک‌رنگ منتقل می‌شوند.
