داستان r/Place؛ ساب‌ردیتی که کل دنیای اینترنت را در چهار روز به تصویر کشید

اول آوریل امسال، درحالی‌که کاربران اکثر شبکه‌های اجتماعی مشغول رقابت با یکدیگر برای به اشتراک گذاشتن سرگرم‌کننده‌ترین و شاخ‌دارترین دروغ‌‌ها بودند، کاربران ردیت سخت درگیر پروژه‌ی دیگری به‌نام r/Place بودند که شاید بتوان آن را خردجهانی از دنیای بی‌انتهای اینترنت امروزی دانست.

احتمالاً نام r/Place را از گوشه‌وکنار اینترنت شنیده باشید یا حتی بخشی از آن را دیده باشید و از خود پرسیده‌اید این دیگر چه داستانی است؟ نگران نباشید؛ اینجا قرار است با شما درباره‌ی موفق‌ترین و بزرگ‌ترین نمونه همکاری‌ آنلاین در تاریخ اینترنت برای ایجاد یک اثر هنری دیجیتال صحبت کنیم که شاید چند سال دیگر دوباره تکرار شود و این بار بخواهید شما هم بخشی از آن باشید.

خلاصه بگوییم، r/Place پروژه‌ای آزمایشی در پلتفرم ردیت و کلاژی آشفته از تصاویر کاملاً نامرتبط، ازجمله لوگوی دانشگاه، تیم‌های ورزشی، گروه‌های موسیقی و شخصیت‌های بازی و سینمایی است. فردی که این پروژه را راه‌اندازی کرد کسی نبود جز جاش واردل،‌ خالق بازی حدس کلمات بسیار محبوب وردل که چند وقت پیش نیویورک‌تایمز آن را به ارزش چند میلیون دلار خرید و ما نیز درباره‌ آن به‌طور مفصل صحبت کردیم.

واردل r/Place را «اسکرین‌شاتی از اینترنت در همین لحظه از زمان»‌ توصیف می‌کند. r/Place درواقع یک بوم دیجیتالی بزرگ و خالی است که به تمام کاربران ردیت اجازه می‌دهد روی آن پیکسل‌های رنگی قرار دهند و از ترکیب این پیکسل‌ها، طرح‌های مشخصی بسازند. به‌عبارتی، r/Place می‌کوشد هنر، کار گروهی، رقابت نفس‌گیر و هرج‌و‌مرج دنیای اینترنت را به تابلویی مبهوت‌کننده تبدیل کند که پشت هر قطعه‌ی پیکسلی آن، داستانی نهفته است.

پیش از آنکه بخواهیم وارد جزییات عمیق‌تر این پدیده‌ی استثنایی شویم، بیایید حس و حال آن را با تماشای چند تصویر که خود ردیت بعد از پایان پروژه به اشتراک گذاشته است، تجربه کنیم. اگر کنجکاو هستید تا «اثر هنری» نهایی را مشاهده کنید، ردیت قابلیتی را توسعه داده که اجازه می‌دهد مراحل تکمیل این تابلو را در هر مقطع زمانی تماشا کنید. علاوه‌براین،‌ برخی از کاربران ردیت اطلسی از r/place تهیه کرده‌اند که درباره هر تصویر به‌کار در این تابلو توضیح می‌دهد.

شاید جالب‌ترین چیزی که ردیت در رابطه با این پروژه منتشر کرده، ویدئوی تایم لپس سه دقیقه‌ای است که تغییراتی را که کاربران در این چهار روز روی این بوم پیاده کرده‌اند، از اول تا انتها نمایش می‌دهد.

ویدئو تایم لپس شکل‌گیری تابلوی r/Place

تماشای شکل گرفتن این تابلوی دیجیتال مثل خیره شدن به قلب ردیت است. در این سه دقیقه می‌توانید رقابت یا همکاری خیره‌کننده‌ی انجمن‌های مختلف ردیت را برای تصاحب قطعه‌های پیکسلی برای ترسیم اثر هنری خود مشاهده کنید و سازوکار این شبکه اجتماعی که آن را با پلتفرم‌هایی چون اینستاگرام یا فیسبوک متفاوت می‌کند، به تماشا بنشینید.

ساب‌ردیت r/Place دقیقاً چیست؟

ساب‌ردیت r/Place یک بوم دیجیتالی همگانی در ابعاد ۱۰۰۰ در ۱۰۰۰ پیکسل است که هر کاربری می‌تواند هر پنج دقیقه یک پیکسل رنگی کوچک روی آن قرار دهد. این پروژه آزمایشی، روز دروغ آوریل ۲۰۱۷ برای اولین بار راه‌اندازی شد که طی آن بیش از یک میلیون کاربر ردیت حدود ۱۶ میلیون قطعه پیکسل رنگی را روی این بوم قرار دادند.

امسال اما آمار مشارکت کاربران ردیت در این پروژه سر به فلک کشید؛ بیش از ۱۶۰ میلیون نفر از ۲۳۶ کشور دنیا که بیش از ۱۰٫۴ میلیون پیکسل را روی این بوم قرار دادند. استقبال کم‌نظیر کاربران از این پروژه باعث شد r/Place به یکی از پربازدیدترین ساب‌ردیت‌ها در تاریخ این شبکه اجتماعی تبدیل شود و ردیت نیز برای میزبانی از این جمعیت سرسام‌آور، اندازه‌ی بوم را گسترش داد و هر روز رنگ‌های بیشتری برای انتخاب کاربران اضافه می‌کرد.

ازآنجاکه هر کاربر فقط می‌تواند در هر پنج دقیقه تنها یک پیکسل کوچک روی بوم قرار دهد، ساخت تصویر مورد نظر به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست. آن پنج دقیقه زمان انتظار تلاش هر کاربری را برای تحت کنترل گرفتن بخشی از بوم با شکستی قطعی رو‌به‌رو می‌کند. درعوض، کاربران مجبورند با همکاری یکدیگر و تشکیل انجمن‌هایی با هدف مشترک، اثر پیکسلی مورد نظر، مثلا تصویر لیمویی پر شده از کاراکترهای بازی Among Us، را در این جنگ بی‌رحمانه به تصویر بکشند.

اعضای ساب‌ردیت‌های r/ShowerOrange و /r/LimonTayfaBurada با همکاری هم تصویر این لیمو را ثبت کردند

آن دسته از تصاویر تابلوی r/Place که از سایرین بزرگ‌تر هستند، نشان‌دهنده ساب‌ردیت‌های بزرگ با اعضای فعال و مصممی هستند که تا آخرین ثانیه‌های پایانی برای حفظ قلمرو خود جنگیدند. مثلا در گوشه سمت چپ این تابلو، تصویری از انیمه بسیار محبوب One Piece را می‌بینیم که طبق اطلاعات آن در اطلس ردیت، با همکاری ساب‌ردیت r/onepiece و r/PlaceFrance در آخرین لحظات پایانی ساخته شده است.

پروژه r/Place از کجا سرچشمه گرفته است؟

پروژه r/Place را جاش واردل، خالق بازی حدس کلمات Wordle، زمانی راه‌اندازی کرد که در ردیت مشغول به کار بود. واردل در پست معرفی Place در سال ۲۰۱۷ گفته بود: «به‌صورت فردی می‌توانید چیزی را خلق کنید. با هم اما می‌توانید چیز بیشتری خلق کنید.»

از لحاظ بصری، این پروژه یادآور صفحه وب Million Dollar است که کارآفرین جوانی به نام الکس تیو، در سال ۲۰۰۵ و زمانی که ۲۱ ساله بود، ایجاد کرد. الکس که قرار بود چند ماه بعد وارد دانشگاه شود، با خود فکر کرد چه کند تا پیش از شروع سال تحصیلی، یک میلیون دلار به دست آورد. ایده خلاقانه‌اش این بود که یک صفحه وب راه‌اندازی کند و هر پیکسل این صفحه را به ارزش یک دلار به‌عنوان فضایی برای تبلیغات به شرکت‌ها بفروشد.

جاش واردل، خالق پروژه r/Place ردیت

اتفاقا ایده‌اش موفقیت‌آمیز بود. بعد از اینکه خبر این صفحه تبلیغاتی در چند رسانه و وب‌سایت قدیمی Digg.com درز پیدا کرد، شرکت‌های بسیاری برای تبلیغ وب‌سایت خود در این صفحه پیکسل خریداری کردند. سه هفته بعد از راه‌اندازی Million Dollar، تیو ۴۶٫۵۰۰ قطعه زمین ۱ در ۱ پیکسل فروخته بود که برای هزینه‌های دانشگاه‌ کافی بود. اکثر قطعه‌هایی که به فروش رفته بود در ابعاد ۱۰۰ پیکسل و به ارزش ۱۰۰ دلار بود و تیو در نهایت موفق شد بیش از یک میلیون دلار از این ایده‌ی خلاقانه به دست آورد.

اگر به صفحه Million Dollar سر بزنید، متوجه خواهید شد که از سه‌هزارواندی URL موجود، بیش از یک پنجم آن‌ها دیگر کار نمی‌کنند. از این لحاظ، صفحه وب Million Dollar شبیه کپسول زمانی است که از آگهی‌هایی پر شده که مربوط به گذشته هستند و نشان از کسب‌وکارهایی دارند که دیگر وجود ندارند.

تصویری از صفحه وب Million Dollar که هر پیکسل را به قیمت یک دلار برای آگهی به کسب‌وکارها می‌فروخت

به‌نوعی می‌توان گفت ساب‌ردیت r/Place هم حال و هوایی شبیه صفحه وب Million Dollar را دارد؛‌ با این تفاوت که r/Place در مدتی که فعال بود، به‌طور مرتب در حال تغییر بود و پیکسل‌های جدید روی پیکسل‌های قدیمی را می‌پوشاندند تا در نهایت، برنده‌ی این جنگ پیکسلی شوند.

سازوکار ساب‌ردیت r/Place چیست؟

روش کار ساب‌ردیت r/Place به این صورت است که اعضای فندم‌‌ها، یعنی همان انجمن‌های آنلاین متشکل از طرفداران یک فیلم یا کتاب یا سلبریتی خاص، با هم متحد می‌شوند تا علیه فندم‌های دیگر برای تصاحب فضایی در این بوم دیجیتال بجنگند. حتی برخی از کاربران فقط با نیت خراب کردن آثار دیگران وارد عمل می‌شوند؛ مثلا در سال ۲۰۱۷، توده‌ای بزرگ و سیاه معروف به «void» (فضای تهی) تلاش کرد با جایگزین کردن تمام پیکسل‌های رنگی با پیکسل‌های سیاه، کل پروژه‌ی r/Place را نابود کند.

امسال هم دوباره سر و کله‌ی چنین کاربرانی پیدا شد که قصد داشتند آثار گروه‌های دیگر را با پیکسل‌های بنفش جایگزین کنند (اگر ویدئوی تایم لپس ردیت از این پروژه را تماشا کنید، متوجه پدیدار شدن و محو شدن خطی از پیکسل‌های بنفش خواهید شد)؛ اما خوشبختانه فقط برای مدتی بسیار کوتاه دوام آوردند و انجمن‌های دیگر به‌سرعت این پیکسل‌های بنفش و بی‌هدف را با آثار خود جایگزین کردند.

Place اگرچه پدیده‌ای ردیتی است، موفقیت پروژه‌ی امسال مدیون محبوبیت چشمگیر پلتفرم‌های انجمن‌محور دیگری چون دیسکورد و توییچ بود. کاربران برای برنامه‌ریزی برای تصاحب گوشه‌های مورد نظر خود از این بوم دیجیتال، سرورهای اختصاصی در دیسکورد ایجاد کردند؛ اگر به تابلو نگاه کنید، لوگوی دانشگاه‌ها و پرچم کشورهای بی‌شماری (از جمله ایران) را می‌بینید که حاکی از شکل گرفتن چنین گروه‌ها و اتحادهایی است که هدف مشترکی داشته‌اند.

استریمرهای محبوب توییچ نیز تأثیر زیادی در رشد چشمگیر Place داشته‌اند. این استریمرها، هزاران طرفدار خود را بسیج می‌کردند تا بخشی از بوم را با لوگو یا نماد مخصوص استریمر محبوب خود بپوشانند.

یکی از کاربران، تمام مراحل شکل‌گیری تابلو r/Place امسال را در بازی ماینکرفت بازسازی کرده است

در این میان، جنجالی که جک منیفولد، استریمر توییچ انگلیسی، هنگام هدایت طرفداران خود به‌طور تصادفی به‌پا کرد، مدتی یکی از سرگرم‌کننده‌ترین اتفاقات مربوط به Place بود. منیفولد که بین طرفدارانش با نماد عینک سه‌بعدی شناخته می‌شود، به آن‌ها گفت روی صورت هر فرد و حیوان پیکسلی موجود در بوم یک عینک سه‌بعدی قرار دهند.

بااین‌حال، وقتی یکی از این عینک‌های سه‌بعدی سر از صورت استریمر دیگری به نام XQC درآورد، باعث سردرگمی و هرج‌ومرج بین طرفداران XQC شد؛ چراکه XQC فکر می‌کرد این «حمله» از سمت کاربران فرانسوی‌ صورت گرفته و تا مدتی، کاربران فرانسوی، آمریکایی و حتی اسپانیایی را به جان هم انداخته بود.

مثال جالب دیگر، مربوط به استریمر معروف توییچ به نام TT است که برای هدایت طرفدارانش، یک افزونه مرورگر وب توسعه داده بود که ناحیه‌ای از بوم را که قرار بود تصویر مورد نظر او در آن شکل بگیرد، به صورت سیستم شماره‌ای در می‌آورد و به ‌آن‌ها نشان می‌داد کدام نواحی رنگ اشتباهی دارد و باید با چه رنگی جایگزین شوند تا تصویر موردنظر سر جایش باقی بماند.

از آن طرف، XQC به مخاطبانش گفته بود در حملاتی هماهنگ شده، سیاه‌چاله‌های پیکسلی درست کنند و آثار بقیه کاربران را ببلعند. البته این حمله موفقیت‌آمیز نبود و گروه‌ها به‌سرعت آثار از بین رفته را بازسازی کردند.

یکی از جالب‌ترین‌ ماجراهای Place امسال که وضعیت آشفته و البته بسیار سرگرم‌کننده‌ی این پروژه را به تصویر کشید، زمانی بود که کنار لوگوی دانشگاه میشیگان، کلمه‌ی ناسزایی ظاهر شد و دانشجویان این دانشگاه فکر کردند حتماً کار دانشجویان رقیب از دانشگاه ایالتی اوهایو است. اما بعد یکی از کاربران پیام داد که این کلمه از سمت انجمن r/HydroHomies و در اعتراض به شرکت نستله نوشته شده است و دعوای بین دانشجویان دانشگاه میشیگان و اوهایو سوتفاهم بوده است.

کریستوفر تورس، خالق ویدیوی افسانه‌ای Nyan Cat در یوتیوب که در پروژه r/Place مشارکت فعالی داشته است، می‌گوید:

حفاظت از آنچه در این بوم ایجاده کرده‌ای، به‌نوعی اعتیادآور است. یک‌جورایی شبیه جنگ بر سر تصاحب منطقه است، اما در عین حال نوعی گزاره‌ی اجتماعی نیز است. انگار که این نیاز مبرم را در خود احساس می‌کنیم که باید از این پنگوئن کوچک در این گوشه از بوم دربرابر حملات کاربرانی که قصد دارند آن را با پیکسل های بنفش جایگزین کنند، محافظت کنیم.

تایم لپس بازسازی پوستر جنگ ستارگان بعد از خرابکاری طرفداران XQC

الکسا یاکوب، دانشجوی کالج کوپر یونیون که عضو ساب‌ردیتی برای آگاهی‌رسانی درباره تأثیرات خودروها بر محیط زیست است، برای ایجاد تصویر پارکینگ بزرگی در Place تلاش بسیاری کرده است. او می‌گوید:

ما تصویر این پارگینگ را انتخاب کردیم تا دلیل وجود ساب‌ردیت‌مان را توضیح دهیم. ما می‌خواستیم نشان دهیم پارکینگ‌ها فضای زیادی را اشغال می‌کنند و خودروها نیز به‌طرز باورنکردنی‌ای باعث اسراف می‌شوند. Place راهی است تا انجمن‌های مختلف ارزش‌هایشان را به نمایش بگذارند.

در چهار روزی که این پروژه برقرار بود، کاربران اینترنت شاهد جنگ‌ نفس‌گیری بین انجمن‌ها، کشورها و استریمرها بودند که نمایشی سرگرم‌کننده و تاحدی ترسناک از قدرت و همت آن‌ها برای تصاحب بخشی از این بوم بود. بی‌شک، افرادی که در شکل‌گیری این تابلو مشارکت داشتند یا تنها نظاره‌گر آن بودند، خود را بخشی از سرگرم‌کننده‌ترین پدیده‌ی اینترنتی در چند سال اخیر می‌دانند.

چرا پروژه r/Place اینقدر محبوب است؟

به نظر بسیاری، r/Place نوعی واکنش «قبیله‌گرایی» را در افراد فعال می‌کند و باعث می‌شود برای پیدا کردن هر نمادی که به آن‌ها نوعی هویت بدهد، به جنب‌وجوش بیفتند تا آن نماد را روی بومی بزرگ به تصویر بکشند و از اینکه به گروهی با هدف و علاقه مشترک تعلق دارند، احساس غرور و آرامش کنند.

جاش واردل r/Place را یک دموکراسی مطلق می‌داند؛ چراکه الگوریتم آن به‌گونه‌ای طراحی شده است که نه خالق آن و نه هیچ‌یک از ناظران و مدیران ردیت در آن هیچ دخالتی ندارند و تنها کاری که می‌توانند بکنند، تماشای سیر تحول آن به همراه دیگران است.

واردل درباره این پروژه می‌گوید:

ایده این بود که یک خردجهانی از اینترنت را برپا کنیم و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. خود ردیت هم ایده‌ی پیچیده‌ای نیست؛ درواقع یک‌جورایی مثل یک بوم خالی است و این انجمن‌ها هستند که پشت این بوم قرار می‌گیرند و روی آن نقش و نگارهای خلاقانه رسم می‌کنند.

البته ناگفته نماند تماشا کردن این تابلو برای واردل، به‌خصوص سال اولی که راه‌اندازی شد، با اضطراب زیادی همراه بود. اینترنت همان‌قدر که زندگی ما را به شکل‌های مثبتی تغییر داده است، می‌تواند پر از آزار و اذیت و محتوای خشونت‌آمیز و نفرت‌پراکنانه باشد. یکی از ترس‌های بزرگ واردل، دیدن نماد سواستیکا در این تابلو بود. او با خود فکر می‌کرد ترسیم نماد نازی‌ها حداقل به ۱۶ پیکسل نیاز دارد؛ نکند ما این پروژه را به روی دنیا باز کنیم و روز بعد سرخط خبرها این باشد: «ردیت: جایی برای کشیدن نماد سواستیکا در اینترنت»؟

در پایان پروژه، کاربران نشان دادند که دنیا می‌تواند به آن‌ها اعتماد کند. زمانی که این نمادهای نامناسب روی تابلو نقش می‌بستند، کاربران بسیاری به‌محض مشاهده‌ی آن‌ها، جایشان را به دیگران نشان می‌دادند تا با تصویر دیگری پوشیده شود. برای مثال، کاربران یکی از نمادها را به شکل لوگوی ویندوز ۹۵ درآوردند. بدین‌ترتیب، در تصویر نهایی، هیچ اثری از نماد نفرت، تهدیدهای خشونت‌‌آمیز یا هر چیز دیگری که محیط آنلاین را برای برخی کاربران ناامن می‌کند، نبود.

اینکه Place به‌طور کامل به دست ترول‌های اینترنتی نیفتاد تا آنجا را پر از نمادهای پر از نفرت و خشونت کنند، گواه بر تلاش و زحمت انجمن‌هایی است که در این مدت تمام حواسشان را جمع کرده بودند تا گروه‌های افراطی را در حاشیه نگه دارند.

بخشی از محبوبیت r/Place به حس جمع‌گرایی برمی‌گردد که با هرچه گسسته‌تر شدن و قطبی شدن اینترنت، هر روز کم‌رنگ‌تر و نیاز به آن بیشتر احساس می‌شود. افرادی که در شکل‌گیری این تابلو نقش داشته‌اند، معتقدند Place کاربران را کنار هم جمع می‌کند،‌ به‌طوری که حاضرند برای چند دقیقه هم که شده، اختلافات را کنار گذاشته تا به یک هدف جمعی برسند. شاید این افراد هیچ وقت همدیگر را نشناسند و حتی روی پروفایل هم کلیک نکنند، اما همچنان حاضرند برای خلق اثر مورد نظر با همدیگر همکاری کنند.

از طرفی، همه‌گیری کرونا باعث شد افراد بیشتری به انجمن‌های آنلاین علاقه‌مند شوند. این‌روزها کاربران بیشتری، به‌خصوص جوان‌ها،‌ به‌دنبال ارتباط گرفتن با گروه‌ها و انجمن‌های آنلاین و بسته‌ای چون دیسکورد هستند تا پلتفرم‌های بزرگ و بازتری چون فیسبوک. اما تمایل به حضور در پلتفرم‌های بسته می‌تواند اشتیاق افراد را به ارتباط با جمعیت بزرگ‌تری از کاربران سوق دهد. به گفته‌ی برایان لینچ، یکی از ناظران ردیت، Place تبدیل به میدان عمومی ردیت شده است. «حتی با اینکه اینترنت در حال گسسته شدن و تبدیل به انجمن‌های مختلف است، من معتقدم این گروه‌های گسسته هنوز دنبال میدان اصلی شهر برای تجمع هستند.»

جالب است بدانید Place از ابتدا قرار نبوده جایی برای همکاری بین تمام کاربران باشد؛ بلکه قرار بود بیشتر فضایی برای عرض اندام انجمن‌ها باشد. از نظر یوجین وای، کارآفرین تکنولوژی اهل سانفرانسیسکو، Place استعاره‌‌ی بسیار مناسبی برای اینترنت امروزی است؛ جایی که قدرت تک تک افراد به شکل دادن به روایتی خاص یا اعمال نفوذ در فضاهای آنلاین به‌اندازه‌ی قدرت انجمنی است که عضو آن هستند.

به عبارت دیگر، اگر به گروهی برای هماهنگی و بلندتر کردن صدایتان تعلق نداشته باشید، پیکسل تنهای شما یا صدایتان به سرعت جایگزین شده و حذف می‌شود. r/Place جایی است که به افراد تنها اجازه می‌دهد تا با ملحق شدن به گروه‌هایی با علاقه‌ی مشترک، صدای خود را به گوش دنیا برسانند؛ حتی اگر چیزی که می‌خواهند بگویند این است که مثلا طرفدار فیلم جنگ ستارگان هستند.

r/Place؛ گواه بر قدرت روزافزون انجمن‌های آنلاین

پروژه r/Place که روز اول آوریل (۱۲ فروردین) امسال شروع شده بود، چهار روز بعد با پایانی عجیب و غیرمنتظره به سر رسید. کاربران روز آخر متوجه شدند تنها پیکسلی که می‌توانند روی بوم قرار دهند، رنگ سفید است. بدین‌ترتیب، انجمن r/Place شروع به پاک کردن تمام آثاری کردند که در این چند روز برای خلق‌شان از خواب و خوارک‌شان زده بودن،.

این پروژه همکاری‌های جدیدی بین استریمرها و طرفدارانشان ایجاد کرد، مرزهای زبانی را از میان برداشت، ماجراهای سرگرم‌کننده‌ای به وجود آورد و در حین انجام تمام این کارها، اثر هنری چشم‌نوازی خلق کرد.

البته جای نگرانی نیست؛ آثار هیچ کس از بین نرفته است و همان‌طورکه در ابتدای مقاله به آن اشاره شد، ردیت جایی را فراهم آورده تا همه بتوانند به‌طور تعاملی حاصل دسترنج ۸۰ ساعته‌ی کاربران را مشاهده کرده و تا جایی که می‌خواهند روی آن‌ها زوم کنند.

اگر بخواهیم از پروژه r/Place درباره اینترنت نکته‌ای بیاموزیم این است که این پروژه گواه بر قدرت روزافزون انجمن‌های آنلاین است. r/Place نشان داد برای اینکه بخواهیم صدایمان در فضای مجازی شنیده شود، باید بخشی از یک گروه باشیم.