فیروزآبادی: دیگر نمی‌توان قوانین فضای مجازی را پشت درهای بسته نوشت
انجمن تجارت الکترونیک تهران با تلاش مجموعه‌ای از کارشناسان حقوقی هلدینگ هزاردستان (مالک کافه بازار و بلد و دیوار) اقدام به تجمیع قوانین و مقررات فضای مجازی و کسب و کارهای اینترنتی کرده است. امروز چهارشنبه، ۸ دی ۱۴۰۰ کتاب «مجموعه قوانین کسب و کارهای اینترنتی» توسط مرکز ملی فضای مجازی رونمایی شد.
به گزارش زومیت، در این مراسم ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی، با توجه به اهمیت توسعه اقتصاد دیجیتال کشورها اشاره کرد که دیگر نمی‌توان قوانین را در اتاق‌های دربسته نوشت. فیروزآبادی تصریح کرد باتوجه به توسعه فضای مجازی، اکنون تصویب هیچ قانون و مقرره‌ای بدون توافق فوری اجتماعی امکان‌پذیر نیست و این روال دچار تغییر نسبت به گذشته شده است.
در گذشته ابتدا یک قانون نوشته می‌شد و به‌تدریج مشخص می‌شد این قانون دارای چه مشکلاتی است و سپس اصلاح می‌شد. اما اکنون به‌خاطر مشارکت و تعامل مردم در صحنه اجتماعی و سیاسی و فرهنگی کشور، آن‌ها اجازه نمی‌دهند چند سال بگذرد تا مشکلات یک مقرره مشخص شود؛ بلکه قانونی که اهمیت اجتماعی داشته باشد بلافاصله به گفتمان گذاشته می‌شود. ما باید به قوانین بلادرنگ اجتماعی توجه کنیم؛ نمی‌شود قوانین را در اتاق‌های دربسته نوشت. به همین دلیل است که بحث جدید حکمرانی مطرح می‌شود.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی درادامه با اشاره به دو موضوع در مقررات‌گذاری فضای مجازی گفت مردم مقررات‌گذاری را لازم و خوب می‌دانند اما این موضوع با توجه به نیاز فضای مجازی به مقررات مغایرت دارد؛ درنتیجه باید بین نیاز به قانون و مقررات جدید و اصل مقررات‌زدایی تعادل ایجاد کنیم. فیروزآبادی اضافه کرد اکنون ما در فضای مجازی با مباحث بسیار جدی حقوقی و قانونی مواجهیم که برای آن‌ها قانون نداریم؛ مثلا برای بحث مالکیت معنوی، قانون دارایی‌های معنوی، به رسمیت شناختن دارایی معنوی یا اینکه چقدر می‌توانیم در حوزه بازارهای مالی از فضای مجازی استفاده کنیم، بحث حریم خصوصی، عقود و تعهدات در تفاهم‌نامه‌ها در مباحث جدیدی مانند بلاک‌چین.
فیروزآبادی تأکید کرد که متاسفانه در کل دنیا، فهم اجتماعی از این تحولات نسبت به فهم سیاسی پیشی گرفته و قانون‌گذار به‌دلیل داشتن فهم سیاسی، در صحنه قانون گذاری تاخر دارد. او تأکید کرد که قوانین ما نیز در حوزه فضای مجازی بسیار قدیمی هستند و اگر در همان سال‌ها نوشته نمی‌شدند، احتمالا اکنون دیگر نمی‌توانستیم چنین قوانینی را به تصویب برسانیم. فیروزآبادی در همین زمینه به طرح صیانت اشاره کرد که به‌دلیل بلوغ اجتماعی و اقتصادی مردم، با واکنش‌های بسیاری در فضای مجازی روبهرو شده و روال تدوین آن پیش نمی‌رود. فیروزآبادی اضافه کرد درحالی‌که نظام قانون‌گذاری ما هنوز مبتنی بر درهای بسته است، باید برای اصلاح این فرایند تلاش کنیم و از این بن‌بست خارج شویم.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی تأکید کرد یکی از راه‌های خروج از این بن‌بست، نوشتن همین کتاب‌ها است اما باید اقدامات دیگری هم مدنظر قرار داد. فیروزآبادی با تقدیر از تلاش مجموعه هزاردستان و انجمن تجارت الکترونیک گفت اقدام به انتشار و آگاهی‌رسانی و بالا بردن آگاهی در حوزه قوانین فضای مجازی بسیار مهم است. او پیشنهاد کرد که علاوه بر حساسیت قانون‌گذاری (که در بحث حکمرانی بسیار حائز اهمیت است)، ایران به بحث توصیه هم وارد شود. به‌گفته او، اکنون در سطح دنیا توصیه‌هایی در حوزه فضای مجازی ازسوی قانون‌گذار و سازمان‌ها مطرح می‌شود که برندگی و کارکرد بیشتری نسبت به قوانین دارند. او اضافه کرد: «اگر دستگاه‌های حقوقی یا نهاد مربوطه دیگری در این حوزه ورود کند و دستگاه‌ها به توصیه‌ها علاوه بر مقررات‌گذاری توجه داشته باشند و آن‌ها را منتشر کنند، خواهیم دید که جامعه خود به‌سمت انتخاب این توصیه‌ها از هر نهادی که تشخیص بدهد می‌رود و خود به خود جهت می‌گیرد و کارکرد خودش را پیدا می‌کند.»
فیروزآبادی همچنین با تأکید بر اهمیت به چالش کشیدن و نقد سیاست‌ها و قوانین و توصیه‌ها گفت امیدواریم به‌دنبال انتشار این کتاب، شاهد نقدهای مثبت و نه ویرانگری که اخیرا با آن روبهرو بوده‌ایم، باشیم تا ما را به بالندگی بیشتر رهنمون کند. فیروزآبادی روند رشد و تکامل فضای مجازی کشور را مثبت دانست و گفت بلوغ این فضا است که قانون‌گذاری را سخت کرده:
ما درحال دیدن گفتمان‌هایی در فضای مجازی هستیم که در فضای نسبتا آرامی انجام می‌شوند و ما را به سمت نوعی وحدت نظری هدایت می‌کنند. الان همگرایی ملی ما در مورد استفاده از فضای مجازی در مواردی مثل اینکه نمی‌توان فضای مجازی را محدود کرد یا اینکه فضای مجازی فرصت و پیشران توسعه است و می‌تواند در توسعه ملی، عقب‌ماندگی‌های کشور را جبران کند، مورد وفاق همه است و این‌ها برآمده از گفتمان‌های فضای مجازی است. امیدواریم فضای این گفتمان‌ها مثبت‌تر شود و ادامه پیدا کند.
کتابی حقوقی برای کسب‌وکارهای اینترنتی
کتاب «مجموعه قوانین کسب و کارهای اینترنتی» در ۸۵۰ صفحه نوشته شده و شامل ۱۱۹ قانون و مقررات در سه بخش کلی است. نیما قاضی، رئیس هیأت مدیره انجمن تجارت الکترونیک تهران توضیح داد ۲۰ درصد حجم این کتاب مربوط به سیاست‌های کلی حوزه فضای مجازی، ۲۰ درصد مربوط به قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و ۶۰ درصد آن مربوط به مقرراتی است که انواع سازمان‌های دولتی و غیر دولتی تصویب کرده‌اند.
به‌گفته او، این بخش از کتاب چالشی‌تر است و تناقض‌هایی که ممکن است در قوانین وجود داشته باشد و منشا تصویب آن‌ها را روشن‌تر می‌کند. او در این‌باره گفت: «یکی از خوبی‌های این کتاب هم همین است که این همه قوانین مختلف مانند تشکیل ساترا و اینماد و ... کنار هم آمده‌اند. ما در انجمن با چاپ و توزیع این کتاب می‌خواهیم قدمی جلو بگذاریم و بگوییم موضع ما این نیست که همیشه فقط انتقاد کنیم بلکه می‌خواهیم نظرات‌مان را اعلام کرده و در تصویب مقررات بهتر و اصلاح آن‌ها به یاری حاکمیت بیاییم. در سال‌های اخیر هم دیده‌ایم که وقتی قوانین و مقررات با همکاری بخش خصوصی تدوین نشده، مشکلات متعددی ایجاد کرده است.»
خالدی، معاون فرهنگی و اجتماعی و امور محتوایی نیز در جلسه رونمایی این کتاب، با اشاره به اهمیت تعامل با بخش خصوصی برای تکمیل مقررات فضای مجازی و به‌روز کردن مقررات گفت این بستر در مرکز ملی فضای مجازی فراهم شده که تعامل با بخش خصوصی افزایش پیدا کند و شناسایی نقاط چالش‌برانگیز فضای مجازی برای جامعه افزایش یابد. خالدی تأکید کرد برای اعمال حکمرانی خوب در عصر فضای مجازی نیازمند قانونمند کردن کسب و کارهای اینترنتی هستیم.
