نگاهی به عملکرد ۱۰۰ روزه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ در سکوت کامل

بیش از ۱۰۰ روز از ورود عیسی‌ زارع‌پور می‌گذرد، مدیری که از قوه قضاییه به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به دولت سیزدهم آمد. بررسی ۱۰۰ روز عملکرد او نشان می‌دهد که او بیشتر وقتش را در این مدت برای ساختن تیم معاونانش گذاشته و هنوز هم نتوانسته تیم خود را تکمیل کند. از سوی دیگر بزرگ‌ترین مشکل این حوزه یعنی اینترنت بی‌کیفیت همچنان با وجود وعده‌های او، بهبود نیافته است.

سوم شهریور ماه، وقتی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری، وزرای کابینه خود را برای ۴ سال آینده انتخاب می‌کرد، صدارت بر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را به یکی از مدیران خود در قوه‌ قضاییه، یعنی رئیس مرکز فناوری اطلاعات قو، عیسی‌ زارع‌پور سپرد. مدیری که بیشتر او را به خاطر راه‌اندازی سامانه‌های مختلف در قوه قضاییه می‌شناختند. زارع‌پور توانست با وعده‌هایی نظیر جبران عقب‌ماندگی‌ در پروژه شبکه ملی اطلاعات، هدف‌گذاری برای دستیابی به سهم ۱۰ درصدی از اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی برای افق ۱۴۰۴ و الکترونیکی کردن کامل خدمات پرکاربرد دولتی با کمترین از مجل رای اعتماد بگیرد و با ۲۵۶ رای موافق، ۱۷ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع به عنوان هفتمین وزیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انتخاب شود.

وزیری که اهل رسانه نیست

از عجیب‌ترین ویژگی‌های عیسی‌ زارع‌پور به عنوان وزیر حوزه فناوری و ارتباطات این است که در هیچ رسانه داخلی و خارجی فعالیت نمی‌کند و آنطور که او دو هفته بعد از سرکار آمدنش در اولین مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد تمایل و زمان لازم برای حضور در شبکه‌های اجتماعی ندارد. این موضوع شاید برای کاربرانی که قبل از زارع‌پور، از توییت‌ها و پست‌های اینستاگرامی وزیر سابق ارتباطات یعنی محمدجواد جهرمی بسیاری از خبرها را دریافت می‌کردند یا پاسخ سوالشان را می‌گرفتند، عجیب‌تر هم باشد.

زارع‌پور در همان مصاحبه تلویزیونی خود اعلام کرد که در شبکه‌های اجتماعی هست؛ اما ترجیح می‌دهد وزیر ارتباطات و وزیر برقراری ارتباطات مردم با یکدیگر باشد تا وزیر رسانه! او همچنین تأکید کرده بود که واقعا وقت فعالیت در شبکه‌ها اجتماعی را هم ندارد و در نهایت هم شماره‌ی ۰۹۱۲۲۹۹۶۳۲ را معرفی کرد تا مردم از طریق این شماره با او در تماس باشند. همچنین او وعد داد که از هفته بعد (اواسط شهریور ماه) سایتی در وزارت ارتباطات راه‌اندازی می‌شود که یک‌ ساعت در هفته را او برای ارتباط بی‌واسطه با مردم از طریق یک پلتفرم داخلی می‌گذارد. وعده‌ای که حداقل در ۱۰۰ روز اول کاریش هنوز محقق نشده است.

تقریبا سه هفته بعد از این اظهارت خبری از قول زارع‌پور در سایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر شد:

خط قرمز من قانون جمهوری اسلامی است هر گاه تمامی مردم اجازه حضور در شبکه‌های اجتماعی که قانون آن را منع کرده، پیدا کنند من نیز در آن شبکه‌های اجتماعی حضور پیدا می‌کنم.

با همه این حرف‌های ضدونقیض، زارع‌پور نه‌تنها از طریق شبکه‌های اجتماعی (حداقل) داخلی با کاربران ارتباطات برقرار نکرده و نه با رسانه‌ها (به جز تلویزیون) وقتی برای مصاحبه یا نشست خبری در این ۱۰۰ روز گذاشته است. عملکرد زارع‌پور در زمینه اطلاع‌رسانی تا به امروز نشان داده که او مایل است در سکوت به پیش برود و اگر هم برای بازدید از شرکتی یا افتتاح طرحی عازم مکانی شد، خبرهای مربوط به این رویداد تنها از طریق سایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر شد.

تغییر مدیران و انتخاب نصفه و نیمه معاون‌ها

زارع‌پور پس از نشستن روی صندلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حداقل تا دوهفته مشغول در جریان قرار گرفتن امورات بود و این در حالی بود که رسانه‌ها منتظر خبری حداقل در مورد انتخاب معاون‌های او بودند. اتفاق‌های ۱۰۰ روز گذشته در وزارتخانه و حرف و حدیث‌های پشت پرده نشان می‌دهد که انتخاب معاونت‌ها برای زارع‌پور شاید یکی از سخت‌ترین کارها بوده است. براساس شنیده‌های زومیت ظاهرا او افراد مختلفی را به کمک تیم مشاورانش که در ابتدا گفته می‌شد نزدیک به ۱۶ نفر هستند به عنوان معاون‌های مختلف خود انتخاب می‌کرد؛ اما در لحظه آخر که قرار بود نام این معاونان گفته شود، تصمیمات تغییر و نام‌های دیگری روی میز قرار می‌گرفت.

۲۳ شهریور بعد از ۲۰ رو از سر کار آمدن زارع‌پور در مقام وزارت ارتباطات او سرپرستی برای جای خالی امیر ناظمی، معاون وزیر و رئیس سازمان فناوری اطلاعات که همراه با جهرمی از وزارت ارتباطات جدا شده بود را انتخاب کرد. او در نخستین حکم خود محسن نادری منش را که از مدیران قدیمی حوزه ICT است در مقام سرپرست سازمان فناوری اطلاعات منصوب کرد. در نهایت هم بعد از بیرون آمدن اسم‌های مختلف برای گرفتن رسمی این صندلی محمدخوانساری، رئیس سابق پژوهشکده ارتباطات و فناوری اطلاعات را ۱۰ آبان به عنوان معاون خود و رئیس سازمان فناوری انتخاب کرد. انتخاب معاون توسعه سرمایه انسانی و مدیریت منابع انتخاب دوم زارع‌پور برای صندلی‌ بود که پیش از آن سجاد بنابی در آن نشسته بود.

زارع پور یکی از نزدیک‌ترین افراد خود در زمان مدیریتش در قوه قضاییه یعنی رئیس حوزه ریاست مرکز آمار و فناوری اطلاعات این قوه را برای معاونت توسعه سرمایه انسانی انتخاب کرد. بعد از این انتخاب‌ها حداقل نزدیک به یک ماه طول می‌کشید تا زارع‌پور معاون‌های دیگر خود را انتخاب کند. از آنجایی که او وعده اصلی‌ که در مجلس یا در هرجا که حضور می‌یافت آن را تکرار می‌کرد، یعنی توسعه شبکه ملی اطلاعات، در عین غافلگیری، علی اصغر انصاری را به عنوان معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات و دبیر شورای راهبری توسعه این شبکه انتخاب کرد. نام انصاری پیش از این معاونت به عنوان انتخاب برای ریاست سازمان فناوری اطلاعات شنیده شده بود؛ چرا که انصاری از جمله کسانی بود که از ابتدای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در آن حضور داشت.

انتخاب صادق عباسی شاهکوه از مدیران باسابقه و فعال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جایگاه معاون وزیر و رئیس رگولاتوری به جای حسین فلاح جوشقانی نشست. انتخاب حسن سالاریه به سمت معاون وزیر و رئیس سازمان فضایی کشور، انتخاب رئیس مرکز بازرسی و … از دیگر انتخاب‌های زارع‌پور برای مدیران سطح بالای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. یکی از مهم‌ترین معاون‌هایی که هنوز با مدیریت قبلی به کار خود ادامه می‌دهد و با وجود اسم‌های مختلف هنوز انتخاب نشده معاون و رئیس و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت است، جایگاهی که به نظر می‌رسد به دلیل حساس بودن جایگاه آن در زمینه توزیع پهنای باند انتخاب یک فرد مناسب برای آن از سمت وزیر ارتباطات به معادله چند مجهولی تبدیل شده است. معاون و رئیس پست، معاون فناوری و نوآوری دو معاونت دیگری هستند که هنوز جایگزینی برای آن‌ها در ۱۰۰ روز اول کاری زارع‌پور پیدا نشده است.

تأکید روی تکمیل شبکه ملی اطلاعات

تقریبا در هر رویداد یا بازدیدی که در ۱۰۰ روز گذشته زارع‌پور از شرکت‌ها و اپراتورهای همراه داشته بیش از ۲۰ بار از اهمیت شبکه ملی اطلاعات گفته و به‌نظر می‌رسد این شبکه اصلی‌ترین دغدغه دولت است. اولین بار زارع‌پور ۱۳ شهریور، در جلسه مشترکش با مدیران استانی وزارت ارتباطات از اولویت‌های اصلی‌اش در وزارت ICT گفت که در راس آن راه‌اندازی کامل شبکه ملی اطلاعات است.

او تأکید کرده بود که فعلا تمرکز و نقشه راه این وزارتخانه برای تکمیل این شبکه، طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات است که شورای عالی فضای مجازی تصویب کرده است. براساس اظهارات او، لایه‌هایی که دراختیار این وزارتخانه است، باید با سرعت و همگرایی بیشتری پیگیری شود . او خود را در این زمینه فرمانده میدان دانست و تصریح کرد مسئولیت این کار را به‌عهده خواهد گرفت. او همچنین در واکنش به کاربران در مورد قطعی اینترنت، در ۱۰۰ روز گذشته بارها اعلام کرده که راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات باعث قطع دسترسی به اینترنت نمی‌شود.

پیگیری از گوگل چه شد؟

۱۸ شهریور گوگل پلی، اپلیکیشن‌های مختلفی از جمله بلد و آپارات را به دلیل تحریم‌ها از روی اپ استور حذف کرد. در آن زمان هلدینگ صبا‌ایده با انتشار بیانیه‌ای از وزارت خارجه و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خواست که نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند.

در نهایت هم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در بیانیه‌ای این عمل گوگل پلی را محکوم کرد. در بیانیه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم اعلام شده بود که صاحب پلتفرم‌های ایرانی فعال در داخل و در سطح بین‌المللی و توسعه‌دهندگان شبکه ملی اطلاعات را طلایه‌داران استقلال و پیشرفت فضای مجازی کشور دانست و حمایت قطعی و تمام عیار خود را از آن‌ها اعلام کرد. همچنین در این بیانیه آمده بود که این وزارتخانه با همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط از جمله مرکز ملی فضای مجازی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه، از تمامی ظرفیت‌ها و راهکارها حقوقی و سیاسی، پیگیر حقوق پلتفرم‌های ایرانی در مجامع بین‌المللی مربوطه خواهد بود. حالا تقریبا ۳ ماه از این وعده می‌گذرد؛ اما مشخص نشده که وزارت ارتباطات آیا رایزنی با شرکت گوگل کرده و اگر این کار انجام شده چرا گزارشی از این کار هنوز منتشر نشده است؟

اینترنت بی‌جان

در دو دوره‌ی دولت روحانی هرچند توسعه‌ی زیرساخت‌های شبکه‌ی ثابت رشد قابل‌ ملاحظه‌ای نداشت اما سرعت و کیفیت اینترنت نسبت به آخرین دوره‌ از دولت احمدی‌نژاد رشد چشم‌گیری داشت از اینترنتی ۱۲۸ کیلوبایتی که به نظر دولت قبل برای کاربران خانگی کافی بود به اینترنت با ۴۰ مگابیت در ثانیه رسیدیم که خود باعث شکل‌گیری سرویس‌های VOD و ده‌ها سرویس دیگر شد. اما طی چند ماه اخیر و به‌دنبال شیوع کرونا میزان مصرف پهنای باند کاربران به‌شدت افزایش یافت و مرتبا شاهد افت کیفیت اینترنت در کشور بودیم. عیسی‌زارع پور، در اولین روزهای کاری خود و در مصاحبه‌ای که با تلویزیون داشت، اعلام کرد که از اولویت‌هایی مهم دیگرش تکمیل شدن دسترسی روستاهای بالای ۲۰ خانوار به اینترنت است. به گفته او به وزارت ارتباطات تا سال ۱۴۰۴ تکلیف شده است که ۸۰ درصد خانوارها به سرعت ثابتی دسترسی داشته باشند.

در حالی این وعده‌ها از سوی وزیر ارتباطات دولت سیزدهم داده شده، که اینترنت از شهریور ماه تاکنون روزهای سختی را برای کاربران از نظر کیفیت و سرعت ترسیم کرده است. درحالی‌که هیچ راه ارتباطی برعکس گذشته به وزارت ارتباطات برای جویا شدن از وضعیت اینترنت وجود نداشت، در نهایت وزیر ارتباطات اختلال و کاهش کیفیت اینترنت را پذیرفت و برای پیگیری دقیق و رسیدگی سریع به موضوع دستور داد. براساس این دستور رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی موظف شده است با همکاری مدیرعامل شرکت زیرساخت، پس از بررسی دقیق گزارش‌ها مردمی، راهکارهای رفع سریع اشکالات ارتباطی را ارائه و گزارش اقدامات اجرایی را به مردم اطلاع‌رسانی کنند.

از ۱۲ مهر که این دستور صادر شده تا امروز که تقریبا سه ماه می‌گذرد نه کیفیت اینترنت بهتر شده و نه گزارشی از سمت وزارت ارتباطات یا رگولاتوری در مورد جلسه‌ آن‌ها برای رفع مشکل اینترنت منتشر شده است. وزیر ارتباطات مشکل اینترنت کشور را عدم سرمایه‌گذاری در چند سال اخیر روی شبکه اینترنت ثابت کشور عنوان کرد و از سوی دیگر هم رئیس رگولاتوری در گفت‌وگو با زومیت تأکید کرد که تنها راه رفع مشکل اینترنت در کشور گسترش فیبرنوری است. همچنین او وعده داد که طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا سال ۱۴۰۴ باید هشتاد درصد خانوار‌ها و صد در صد کسب‌و‌کار‌ها با متوسط سرعت ۲۵ مگابیت بر ثانیه به پهن باند ثابت دسترسی داشته باشند.

در چند سال گذشته دستورهای مختلفی در مورد توسعه اینترنت ثابت داده شده است. برای مثال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت گذشته وعده داده بود که تا آخر کار دولت دوازدهم ۵ میلیون کاربر به اینترنت با سرعت ۴ برابری حالا از طریق VDSL دسترسی خواهند داشت، وعده‌ای که هیچ وقت محقق نشد. حالا باید منتظر ماند و دید که آیا عیسی زارع‌پور به عنوان هفتمین وزیر ارتباطات و فناری اطلاعات می‌تواند طلسم دسترسی به اینترنت با کیفیت و پرسرعت را بشکند یا خیر.

نظر شما در رابطه با عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات در ۱۰۰ روز ابتدایی شروع به کار دولت سیزدهم چیست؟