طرح جدید مجلس برای تغییر روال فیلترینگ پلتفرمهای خارجی
مجتبی رضاخواه، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی، روز چهارشنبه، ۱۹ شهریورماه در حساب توئیتری خود خبر از اعلام وصول طرحی با عنوان «حمایت از توسعه و رقابت‌پذیری پلتفرمهای ارائه‌دهنده‌ی خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات» داد. به‌گفته‌ی رضاخواه، طرح وی ضمن حمایت از شبکه ملی اطلاعات، فیلترینگ را محدود و ضابطه‌مند می‌کند. نماینده تهران اعلام کرد که جزئیات طرح به‌زودی اعلام می‌شود.
طرح حمایت از توسعه و رقابت‌پذیری پلتفرمهای ارائه‌دهنده‌ی خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات به امضای ۷۱ نماینده‌ی مجلس رسیده و وظایفی را برای وزارت ارتباطات و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعریف کرده است. بخش مهمی در طرح جدید نمایندگان مجلس به روال فیلترینگ پلتفرمهای پرکاربرد اختصاص دارد که درصورت تصویب، فیلترشدن این پلتفرم‌ها دیگر ذیل مسئولیت‌های کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه قرار نمی‌گیرد.
در طرح جدید تأکید شده که هیچ مقام قضایی نمی‌تواند به‌طور مستقل و با استناد به وجود محتوای مجرمانه یا شکایت خصوصی، دستور قضایی برای فیلترینگ پلتفرمهای پایه و بومی را صادر کند.
براساس جزئیات طرح حمایت از رقابت‌پذیری پلتفرمهای ارائه‌دهنده‌ی خدمات پایه که در پیوست منتشر شده، اهداف توجیهی طرح شامل مواردی چون جذب مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به‌عنوان مجری توانمند تحقق لایه‌ی خدمات در شبکه ملی اطلاعات، تقویت ضمانت اجرایی ایفای نقش دولت و نهادهای حاکمیتی متولی پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات، پر کردن خلأهای قانونی اجرای سیاست‌های کلان مصوب شورای عالی فضای مجازی، تقویت ابزار نظارتی مجلس درزمینه‌ی تحقق کلان پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات، ایجاد یک نهاد تنظیم مقرراتی مشارکتی با رویکرد تسهیل‌گری و تأکید بر رقابت‌پذیری و رویکرد ایجابی می‌شود.
نویسندگان طرح اعتقاد دارند که توسعه‌ی خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات از آسیب‌پذیری مردم در استفاده از خدمات فضای مجازی می‌کاهد و توسعه‌ی اقتصاد دیجیتال را با استفاده‌ی حداکثری از توان شرکت‌های دانش بنیان داخلی به‌دنبال دارد.
نظام‌مند کردن فیلترینگ و جلوگیری از فیلتر بدون ضابطه در طرح جدید نمایندگان هنوز در مرحله‌ی اعلام و جمع‌آوری نظرات است. نمایندگان موافق طرح، دستور انسداد، ایجاد محدودیت در ارائه‌ی خدمات و درخواست دسترسی به اطلاعات کاربران ازسوی ارائهدهندگان خدمات پایه و کاربردی را تنها به تشخیص کمیته عالی مدیریت شبکه ملی اطلاعات و سیاست‌های مصوب شورای عالی فضای مجازی منوط کرده‌اند. همچنین مصادیق محتوای مجرمانه احتمالی در پلتفرمهای پرکاربرد نیز باید ازسوی کمیته‌ی تعیین مصادیق مجرمانه به‌صورت مستند به کمیته‌ی عالی ارجاع شده تا براساس آن تصمیم‌گیری نهایی شود.
براین اساس، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا هیچ مقام قضایی نمی‌تواند به‌صورت مستقل برای فیلترینگ تصمیم بگیرد و کمیته‌ی عالی باید در این زمینه تصمیم بگیرد.
با تصویب طرح حمایت از رقابت‌پذیری پلتفرمهای ارائه‌دهنده‌ی خدمات پایه، فیلترینگ محدود یا نامحدود پلتفرمهای پرکاربرد خارجی صرفا براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی یا شورای عالی امنیت ملی می‌تواند صادر شود. گزارش عملکرد نهادهای مسئول بر اجرای اقدامات مصوب طرح نیز باید به‌صورت ماهیانه به کمیته‌ی عالی مدیریت خدمات شبکه ملی اطلاعات ارائه شود.
بر اساس مندرجات طرح، یک کمیته‌ی ۱۱نفره متشکل از رئیس مرکز ملی فضای مجازی، نماینده مجلس، نماینده وزارت ارتباطات، نماینده سپاه پاسداران، نماینده نیروی انتظامی، نماینده سازمان صدا و سیما، نماینده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نماینده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و نماینده اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی با نام «کمیته عالی مدیریت خدمات شبکه ملی اطلاعات» در مرکز ملی فضای مجازی مستقر می‌شود و مسئولیت انجام هفت وظیفه را برعهده می‌گیرد؛ این وظایف عبارت‌اند از:
- تصویب مقررات و سیاست‌های مصوب شورای عالی برای اجرایی کردن سیاست‌های کلان این شورا برای ایجاد، توسعه و ارائه‌ی خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات
- همکاری برای جلب مشارکت و نظارت بر عملکرد نهادهای تنظیم مقررات بخشی و سازمان‌های مسئول در توسعه‌ی زیست‌بوم خدمات پایه
- ایجاد ضمانت اجرایی برای اجرای سیاست‌های کلی مصوب شورای عالی در تحقق خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات
- استفاده از ابزارهای سیاستی مناسب مانند تعرفه‌های فروش پهنای باند و مانند آن، به‌نحوی‌که مشوق افزایش سهم و مصرف پهنای باند در پلتفرمهای خدمات پایه و کاربردی و افزایش رقابت‌پذیری آن‌ها درمقابل نمونه‌ی خارجی باشد
- تصمیم‌گیری درباره‌ی هرگونه محدودیت یا انسداد یا تصمیمات حاکمیتی مهم که تأثیر قابل‌توجهی بر کسب‌وکار پلتفرمهای خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات داشته باشد
نمایندگان پیشنهاد داده‌اند که وزارت ارتباطات با هدایت مرکز ملی فضای مجازی، لایحه‌ای با هدف تسریع در اشتراک‌گذاری داده‌های موجود در سازمان‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی توسط ارائهدهندگان خدمات پایه و کاربردی را ظرف سه ماه به مجلس ارائه کند. همچنین وزارت ارتباطات باید ظرف ۶ ماه از تصویب طرح، زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی لازم در شبکه ملی اطلاعات را برای ارائه‌ی خدمات رقابتی میان پلتفرمهای خدمات پایه و کاربردی با نمونه‌ی مطرح خارجی فراهم کند.
نمایندگان موافق طرح پیشنهادی می‌گویند صدا و سیما نیز باید ظرف سه ماه پس از تصویب آن، آیین‌نامه‌ی اجرایی اطلاع‌رسانی و تبلیغات رایگان پلتفرمهای داخلی در رسانه ملی را تهیه و اجرایی کند.
براساس مندرجات طرح، دو درصد از درآمد سالانه‌ی دولت از محل تسهیم درآمد اپراتورهای تلفن همراه باید برای حمایت از توسعه‌ی پلتفرمهای خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات تخصیص داده شود.
