اقدامات جدید ساترا در تعامل با VODها؛ از بسته‌های حمایتی تا نظارت‌های همه‌جانبه
سعید مقیسه، رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا)، در گفت‌وگویی که با ایسنا داشته است، به موضوعاتی اشاره کرده که جدیدترین اخبار و تصمیمات درباره پلتفرم‌های آنلاین صوت و تصویر فراگیر را شامل می‌شود. این موارد از یک سو به قوانینی مربوط می‌شود که این رسانه‌ها ملزم به رعایت آن هستند و از سوی دیگر، موضوعاتی را شامل شده که مقیسه آن‌ها را طرح‌های حمایتی ساترا برای این پلتفرم‌ها معرفی می‌کند.
یکی از طرح‌هایی که ساترا با هدف حمایت از رسانه‌های فعال در فضای مجازی در نظر گرفته آثار تولیدشده توسط صداوسیما است که دراختیار این سکوهای پخش صوت و تصویر قرار گرفته است: «از ابتدای امسال برخی آثار صداوسیما به صورت رایگان دراختیار رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر قرار گرفته و در همین ماه (آذر)، ۲۴۹ قسمت محتوای فیلم و سریال دراختیار پلتفرم‌ها قرار خواهد گرفت.»
البته طبق توضیحات رئیس ساترا درباره این بسته حمایتی، این محتوا، که آثار سینمایی، سریال، انیمیشن، مسابقه تلویزیونی و انواع و اقسام قالب‌ها، چه ایرانی و چه خارجی را شامل می‌شود، با شروط خاصی به پلتفرم‌ها اعطا شده است تا بتوانند آن‌ها را پخش و از آن درآمدزایی کنند. شرط تعیین‌شده این است که بسته حمایتی صرفاً به رسانه‌هایی تعلق می‌گیرد که مقررات ساترا را رعایت می‌کنند. مقیسه در این خصوص تصریح کرد:
ما یک نظام رتبه‌بندی داریم. رسانه‌ها در ابتدای صدور مجوز از ۱۰۰ امتیاز، ۵۰ امتیاز دارند. به واسطه فعالیت مثبت‌شان امتیاز مثبت می‌گیرند و به اقتضای تخلفات‌شان، امتیاز منفی می‌گیرند. هر وقت می‌خواهیم حمایت کنیم به تراز مثبت آن رسانه نگاه می‌کنیم در غیر این صورت اگر تراز منفی باشد مشمول این حمایت نمی‌شود.
انواع مجوزهایی که ساترا صادر می‌کند
مقیسه درباره روند اعطای مجوز به پلتفرم‌ها نیز توضیحاتی را ارائه کرده و از سه نوع مجوز که توسط ساترا صادر می‌شود خبر داده است: «ساترا سه نوع مجوز صادر می‌کند: مجوز ایجاد رسانه، مجوز تولید و مجوز انتشار. مجوز تولید در مرحله فیلمنامه و طرح قبل از ساخت و مجوز انتشار هنگام اتمام ساخت و تطبیق با آنچه باید ساخته می‌شد، صادر می‌شود.»
او در ادامه به نقش نمایندگان وزارت ارشاد در فرایند اعطای مجوز توسط ساترا نیز اشاره کرده است. به گفته مقیسه، تعامل ساترا با وزارت ارشاد در بخش تولید و همچنین انتشار انجام می‌شود و وزارت ارشاد در هر یک از دو شورای مربوطه یک نماینده دارد. او همچنین از اضافه شدن نمایندگان وزارت ارشاد به شوراهای سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی خبر داده و اظهار کرد:
به‌زودی آن دو نفری را که وزارت ارشاد روی آن‌ها به جمع‌بندی نهایی رسیده است، برای عضویت در شوراها به ساترا معرفی خواهند کرد. شورایی به نام صدور مجوز محتوای حرفه‌ای و همچنین شورای انتشار داریم که کار اولی ساخت و در مرحله فیلمنامه است و کارکرد دومی، صدور مجوز انتشار است.
به‌تازگی ساترا از نوع جدید نظارت نیز خبر داده بود که پس از انتشار محتوا و رؤیت آن توسط مخاطب انجام می‌شود. این نظارت بر عهده مخاطبان است و آن‌ها می‌توانند ازطریق سامانه «ساپرا» تخلفاتی را که در محتوای این پلتفرم‌ها می‌بینند گزارش کنند. رئیس ساترا درباره این سامانه چنین توضیح داد:
ساپرا سامانه دریافت شکایت‌های مردمی از محتوای متخلفانه در فضای مجازی است. هر پلتفرمی ملزم شده که شرایطی فراهم کند تا مخاطبان بتوانند اگر از محتوایی شکایت دارند در همان پلتفرم اعلام کنند که آن مبنای گزارش شود.
طبق گفته معاون رئیس صداوسیما، ساپرا سامانه‌ای جداگانه از خود رسانه است که نشانی آن در سایت ساترا وجود دارد که در آنجا هم کاربران می‌توانند خطاهای احتمالی را گزارش کنند و خود این مبنای اولویت نظارت در ساترا قرار خواهد گرفت. اگر رسانه‌ای به تخلفات اعلام‌شده از سوی ساپرا توجه نکند مشمول ضوابط رسیدگی به تخلفات خواهد شد.
ساترا نظارت‌های بیشتری می‌خواهد
با وجود تمام انواع نظارت‌ها از جانب ساترا، مقیسه همچنان اعلام می‌کند بعضی از محتوای این پلتفرم‌های آنلاین مورد تأیید این سازمان نیست. او معتقد است یک دلیل وجود این محتواها نبود نظارت پیشینی است: «برخی محتواها مجوز ممیزی پیشینی ندارند و فعلاً ممیزی و نظارت در فضای مجازی گاهی اوقات پسینی است، مثل شبکه‌های کاربرمحور که ممیزی‌های ماشینی دارند و به غیر از آن ممیزی پسینی دارند.»
به همین دلیل، مقیسه از قصد ساترا برای رفتن به سمت نظارت پیشینی خبر داده و گفت: «ما به این سمت پیش می‌رویم که به‌زودی همه محتوای حرفه‌ای در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی دارای ممیزی پیشینی باشند، اما در حال حاضر مردم به اعتماد این که این رسانه از ساترا مجوز دارد، نباید ممیزی ساترا یا صداوسیما را بر آن حاکم بدانند.»
رئیس ساترا همچنین بر لزوم پایبندی پلتفرم‌های پخش آنلاین صوت و تصویر فراگیر تأکید کرده و توضیح داد رسانه‌ای که مجوز ساترا را دارد به این معنا است که اصول این سازمان را پذیرفته؛ بنابراین، اگر این رسانه تخلفی انجام دهد ساترا امکان پیگیری و برخورد بازدارنده با آن را دارد. علاوه بر این، آثاری که در این پلتفرم بارگذاری شده، مجوزهای لازم را از این پلتفرم گرفته است. بااین‌حال، به‌زودی سازوکاری اعمال می‌شود که دریافت مجوز از ساترا نیز برای این آثار ضروری شود؛ مقیسه در این خصوص تصریح کرد:
اگر محتواها حرفه‌ای باشند، باید همه آن‌ها جداگانه مجوز ساترا را بگیرند. این اتفاق به دلیل حجم بالای محتواها هنوز صورت نگرفته است و به‌مرور در حال انجام است و امیدواریم هرچه سریع‌تر بتوانیم آن را محقق کنیم.
با پلتفرم‌های خاطی در پخش مسابقات جام جهانی برخورد می‌شود
یکی از موضوعاتی که در هفته‌های اخیر به‌عنوان تخلف سکوهای پخش آنلاین صوت و تصویر فراگیر مطرح شده، موضوع پخش مسابقات جام جهانی است. رئیس ساترا اعلام کرده است در این مدت بیش از ۳۰ رسانه برخی از این مسابقات را نمایش داده‌اند. معاون رئیس صداوسیما درباره عملکرد این سازمان در این زمینه چنین توضیح داد:
سازمان صداوسیما هزینه کپی رایت و حقوق مالکیت پخش این بازی‌ها را به‌طور کلی خریداری کرده و می‌توانست به هیچ رسانه‌ای اجازه پخش ندهد، اما به خاطر وحدت رویه و حمایت از رسانه‌ها در فضای مجازی به آن‌ها اجازه پخش قاب اختصاصی (iframe) شبکه سه و شبکه ورزش را هم داد و خیلی از رسانه‌ها هم پذیرفتند؛ البته برخی هم تخلفاتی داشتند که در مراجع قضایی با آن‌ها برخورد می‌شود.
مقیسه معتقد است امکان پخش مسابقات فوتبال در همه پلتفرم‌ها بدون محدود شدن به قاب شبکه سه وجود ندارد و در این خصوص تصریح کرد: «پخش زنده باید به صورت متمرکز نظارت محتوایی شود که هر کسی از هر رسانه‌ای یک نمای متفاوتی نبیند که بگویند اعمال سلیقه صورت گرفته است.»
با وجود تمهیدات اندیشیده‌شده برای پخش مسابقات جام جهانی، تخلفاتی به چشم ساترا آمده است که رئیس این سازمان اعلام کرده است در صورت عدم رسیدگی به این تخلفات با پلتفرم‌ها برخورد خواهد شد. به گفته او، بعضی از رسانه‌ها در روزهای اول در حد چند دقیقه یا بیشتر تخلفات محدودی داشته‌اند. تخلفاتی که از سوی ساترا تذکر داده شده باشد اما برطرف نشده باشد در مراجع قضایی در حال رسیدگی است.
