هر آنچه درباره پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل می‌دانیم

پردازنده‌های جدید نسل دوازدهم اینتل به نام آلدر لیک (Alder Lake) هنوز در بازار نسبتاً جدید هستند و برخی از این پردازنده‌ها نیز مانند Core i5-12600K و Core i9-12900K جزو بهترین پردازنده‌های موجود در بازار به‌شمار می‌روند. این شرکت بعد از معرفی پردازنده‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ نسل دوازدهم، حالا خود را برای نسل بعدی پردازنده‌ها با نام رپتور لیک (Raptor Lake) آماده می‌کند.

*این مقاله ۱۳ شهریور ۱۴۰۱ با اطلاعات جدید درباره‌ی تعداد هسته و فرکانس بوست پردازنده‌ها به‌روز شد.*

شایعه‌ها و گمانه‌زنی‌های زیادی درباره‌ی پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل وجود دارند؛ بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که این پردازنده‌ها برای چه سیستم‌هایی عرضه می‌شوند. در این مقاله، تمام اطلاعاتمان از پردازنده‌های این نسل را مرور کرده‌‌ایم.

عناوینی که در این مقاله خواهید خواند

• مشخصات پردازنده‌های نسل سیزدهم رپتور لیک
• سازگاری سوکت‌ پردازنده‌های رپتور لیک
• فرایند Intel 7 در پردازنده‌های رپتور لیک
• تاریخ عرضه پردازنده‌های نسل سیزدهم رپتور لیک
• قیمت‌‌گذاری پردازنده‌های نسل سیزدهم رپتور لیک

مشخصات نسل سیزدهم پردازنده‌های رپتور لیک

پردازنده‌های رپتور لیک پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل خواهند بود که طراحی ۱۰ نانومتری پیشرفته‌تر و عملکردی قوی‌تر از نسل قبلی خود دارند و می‌توان آن‌ها را به‌نحوی نسخه‌ی بهبود‌یافته‌‌ی پردازنده‌های نسل دوازدهمی آلدر لیک اینتل دانست.

اولین شایعات مربوط به مشخصات رسمی پردازنده‌های نسل‌سیزدهمی رپتور لیک مارس ۲۰۲۱ (اسفند ۱۳۹۹) منتشر شدند. در آن زمان، اینتل هنوز نسل دوازدهم پردازنده‌هایش را رونمایی نکرده بود؛ اما با‌‌‌توجه‌‌‌به رقابت مداوم سازندگان پردازنده‌ها و تمایل به پیشی‌گرفتن در بازار، مشاهده‌ی مشخصات فاش‌شده درباره‌ی طراحی و عملکرد رپتور لیک حتی پیش از معرفی آلدر لیک چندان تعجب‌آور نیست.

در ابتدا، وب‌سایت Coelacanth-dream پردازنده‌ای با مدل Core i9-13900K را مشاهده کرد که به‌نظر می‌رسید مربوط به نسل سیزدهم رپتور لیک اینتل باشد. این پردازنده ۲۴ هسته و ۳۲ رشته دارد که ۸ هسته‌ی آن Raptor Cove با عملکردی بالا و ۱۶ هسته‌ی آن Gracemont و کم‌مصرف هستند.

Core i9-13900K در‌مقایسه‌‌با پردازنده‌ی Core i9-12900K نسل‌دوازدهمی اینتل که ۱۶ هسته (۸ هسته‌ی قدرتمند و ۸ هسته‌ی کم‌مصرف) دارد، نسخه‌ای پیشرفته و بهبود یافته محسوب می‌شود.

اطلاعاتی که در وب‌سایت Coelacanth-dream منتشر شد، نشان می‌داد که پردازنده‌های رپتور لیک از AVX-512 پشتیبانی نمی‌کنند و نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل در سه سری روانه‌ی بازار خواهند شد که یکی از این سری‌ها، سری K با توان ۱۲۵ و ۶۵ واتی خواهد بود.

افزونه‌ی AVX-512 اینتل، با فراهم‌کردن امکان اجرای داده‌هایی بیشتر به برخی از برنامه‌ها سرعت می‌بخشد؛ اما هم‌زمان انرژی زیادی مصرف می‌کند و با ایجاد گرما، سرعت متوسط ​​را کاهش می‌دهد و درنتیجه عملکرد هسته کُند می‌شود. به‌نظر می‌رسد اینتل با حذف این افزونه قصد افزایش عملکرد پردازنده‌های نسل سیزدهم خود را داشته باشد؛ ولی هنوز برای قضاوت درباره‌ی این موضوع و استفاده از این افزونه در تراشه‌های هیبریدی خیلی زود است و امکان دارد اینتل موضع خود را تا زمان عرضه‌ی رسمی پردازنده‌های نسل سیزدهم تغییر دهد.

درواقع می‌توان گفت ازآنجاکه اینتل در پردازنده‌های نسل قبل، یعنی Alder Lake از معماری هیبریدی استفاده کرده بود، انتظار می‌رود که در این نسل هم، همین رویه را در پیش گیرد و در این صورت دیگر نمی‌توان تنها با استناد به فرکانس پایه و فرکانس بوست، در مورد پردازنده‌های نسل سیزدهم قضاوت کرد مشخص کرد و فاکتور‌های زیاد دیگری هم در این قضاوت دخیل هستند.

در‌حال‌حاضر، در همین حد می‌دانیم که اینتل تعداد هسته‌های کم‌مصرف را در پردازنده‌های نسل سیزدهم دو برابر کرده و تعداد رشته‌ها را نیز ۳۳ درصد افزایش داده است.

وب‌سایت WccfTech روز ۱۲ شهریور تمام مشخصات پردازنده‌های جدید Raptor Lake S را در منتشر کرد؛ این وب‌سایت ادعا می‌کند که نسل سیزدهم Raptor Lake از ۱۴ پردازنده با حداکثر ۱۶ هسته‌ و فرکانس بوست ۵٫۸ گیگاهرتزی تشکیل شده است.

• از سری Core i9 چهار پردازنده در مدل‌های 13900K، 13900KF، 13900 و 13900F عرضه خواهد شد که طبق روال تنها تفاوت نسخه‌ی F با دیگر نسخه‌ها بهره نبردن از گرافیک یکپارچه است. تمام پردازنده‌های i9 در مجموع به ۲۴ هسته، شامل ۸ هسته‌ی قدرتمند (P-Core) و ۱۶ هسته‌ی کم‌مصرف (E-Core) مجهز هستند و تفاوت بین نسخه‌ی K و غیر K هم توان مصرفی آن‌ها بوده که اولی ۱۲۵ وات و دومی ۶۵ وات است.
• مدل‌های i7 نسل سیزدهم اینتل نیز در چهار مدل عرضه خواهند شد، تفاوت اصلی این مدل با مدل‌های i9 تعداد ۸ هسته‌ی کم‌مصرف به جای ۱۶ هسته است. علاوه بر این، مدل‌های K تا ۵٫۴ گیگاهرتز تقویت می‌شوند، اما فرکانس بوست مدل‌های غیر K مانند 13700F به ۵٫۱ گیگاهرتز می‌رسد.
• مدل‌های i5-13600K/KF قرار است ۶ هسته‌ی پرقدرت و ۸ هسته‌ی کم‌مصرف داشته باشند و حداکثر فرکانس بوستی تا ۵٫۱ گیگاهرتز ارائه دهند. در فهرست منتشرشده مدل غیر K دیده نمی‌شود، اما براساس برخی اطلاعات فاشد شده‌ی دیگر می‌دانیم که i5-13400F از این سری با ۴ هسته‌ی کم‌مصرف و ۶ هسته‌ی قدرتمند عرضه می‌شود و فرکانس بوست آن نیز تا ۴٫۶ گیگاهرتز خواهد بود.

سازگاری سوکت‌ پردازنده‌های رپتور لیک

پردازنده‌های نسل‌سیزدهمی رپتور لیک اینتل مشابه پردازنده‌های نسل قبلی این شرکت از سوکت‌های LGA 1700 استفاده می‌کنند.

سوکت LGA 1700 در سه‌ماهه‌ی چهارم ۲۰۲۱ (تابستان ۱۴۰۰) معرفی شد. این سوکت سازگار با ریزپردازنده‌های اینتل برای پردازنده‌های دسکتاپ آلدر لیک است و جایگزینی برای سوکت LGA 1200 محسوب می‌شود. این سوکت ۷٫۵ میلی‌متر از سوکت LGA 1200 بلندتر است و ۵۰۰ پین از نسل قبلی بیشتر دارد. گفتنی است ۱۷۰۰ پین موجود در این سوکت امکان پشتیبانی از قابلیت‌هایی مانند حافظه DDR5 و نسل پنجم فناوری PCIe را فراهم می‌کند.

براساس اطلاعات فاش شده، پردازنده‌های نسل سیزدهم Raptor Lake از حافظه‌های DDR5-5600 یا DDR4-3200 پشتیبانی می‌کنند و همین امر در مقایسه با پردازنده‌های Alder Lake S پیشرفت محسوب می‌شود؛ چراکه آن نسل به‌طور پیش‌فرض از استاندارد JEDEC با سرعت ۴٬۸۰۰ مگاترنسفربرثانیه بهره می‌برد.

سوکت LGA 1700 با کد 15R1 طراحی مستطیلی شکل دارد و امکان نصب پردازنده‌های جدیدتر را روی مادربردهای قدیمی‌تر از بین می‌برد. دراین‌بین، نکته‌ی مهم این است که پشتیبانی پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل از سوکت LGA 1700 برای دارندگان مادربردها و سیستم‌های خنک‌کننده‌ای سازگار با پردازنده‌های آلدر لیک خبر خوشی محسوب می‌شود.

هنوز درباره‌ی استفاده از این سوکت در پردازنده‌های نسل چهاردهم اینتل اطلاعات یا شایعاتی منتشر نشده است.

*IHS: پخش‌کننده‌ی حرارتی یکپارچه - مشخصات سوکت LGA1700

فرایند Intel 7 در پردازنده‌های رپتور لیک

پردازنده‌های نسل سیزدهم رپتور لیک اینتل درست مانند پردازنده‌های آلدر لیک از فرایند ۱۰ نانومتری SuperFin به نام Intel 7 استفاده می‌کنند؛ اما به‌نظر می‌رسد پردازنده‌های رپتور لیک آخرین نسلی باشند که با فرایند ساخت ۱۰ نانومتری تولید می‌شوند.

فرایند بعدی اینتل برای تولید پردازنده‌‌ها ۷ نانومتری و مبتنی‌بر لیتوگرافی ازطریق اشعه‌ی ماورای بنفش (Extreme Ultraviolet Lithography) خواهد بود. این فرایند Intel 4 نام خواهد داشت و از روش‌های تصویرگیری پرتوافکنی استفاده خواهد کرد.

ای‌ام‌دی از سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸) استفاده از فرایند ۷ نانومتری و مبتنی‌بر EUV را برای تولید پردازنده‌های خود آغاز کرد و اینتل در‌حال‌حاضر در فرایند تولید چندین سال از ای‌ام‌دی عقب‌تر است.

تاریخ عرضه نسل سیزدهم پردازنده‌های رپتور لیک

گریگوری برایانت، قائم‌مقام اجرایی و مدیر گروه کامپیوترهای شخصی اینتل، در نمایشگاه CES 2022 علاوه‌بر معرفی پردازنده‌های نسل دوازدهم اینتل، از پردازنده‌های نسل جدیدتر اینتل نیز پرده برداشت.

با اینکه هنوز چهارچوب زمانی مشخصی برای عرضه‌ی پردازنده‌های رپتور لیک در بازارهای خرده‌فروشی وجود ندارد، انتظار می‌رود که نسل سیزدهم پردازنده‌های اینتل تا پایان ۲۰۲۲ (پاییز ۱۴۰۱) و تقریباً هم‌زمان با تراشه‌های Ryzen 7000 Raphael ای‌ام‌دی برای فروش دردسترس قرار گیرند.

اینتل با پردازنده‌های آلدر لیک خود انقلاب عظیمی در فضای محاسباتی به‌وجود آورد و حالا قصد دارد برای رقابت با پردازنده‌های رایزن ای‌ام‌دی، پردازنده‌های بهبود‌یافته‌ی نسل بعدی را ارائه کند.

قیمت‌‌گذاری پردازنده‌های نسل سیزدهم رپتور لیک

قیمت‌گذاری پردازنده‌ها علاوه‌بر سازنده، به عواملی مانند طراحی و مشخصات آن بستگی دارد. با اینکه تخمین دقیقی از قیمت پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل وجود ندارد، با نگاه به قیمت پردازنده‌های دو نسل قبلی این شرکت می‌توان قیمت‌گذاری‌های زیر را برای نسل بعدی پیش‌بینی کرد:

Core i9-13900K: بین ۵۱۳ تا ۵۳۹ دلار

Core i7-13700K: بین ۳۷۹ تا ۳۹۹ دلار

Core i5-13600K: بین ۲۳۷ تا ۲۶۲ دلار

Core i5-13400K: بین ۱۵۷ تا ۱۸۲ دلار

پردازنده‌های رپتور لیک اینتل درصورت عرضه‌شدن برای لپ‌تاپ‌ها، دیگر به‌عنوان اجزای مستقلی دردسترس نخواهند بود و در آن صورت، سهم زیادی از قیمت‌گذاری به تصمیم تولید‌کنند‌گان دستگاه‌ها بستگی خواهد داشت.

شما درباره‌ی مشخصات و زمان عرضه‌ی پردازنده‌های نسل سیزدهم اینتل چه دیدگاهی دارید؟ آیا پردازنده‌های رپتور لیک ‌می‌توانند رقیبی برای پردزانده‌های نسل بعدی ای‌ام‌دی باشند؟